نمونه اظهارنامه چک برگشتی

مواجه شدن با یک چک برگشتی می تواند تجربه ای تلخ و نگران کننده باشد که حس ناامیدی را به همراه می آورد. در چنین شرایطی، نیاز به یک اقدام حقوقی مؤثر و قاطعانه برای مطالبه حق وجود دارد و ارسال اظهارنامه قضایی به صادرکننده چک، نخستین گام رسمی و بسیار مهم در این مسیر به شمار می رود. این اقدام نه تنها یک هشدار جدی به بدهکار است، بلکه مستند قانونی محکمی برای پیگیری های بعدی محسوب می شود.

وقتی چکی در دست دارید که بانک از پرداخت آن سر باز زده است، یعنی به قول معروف برگشت خورده، احساس سردرگمی طبیعی است. اما دانستن مسیری که باید طی شود، می تواند بار نگرانی را سبک تر کند و شما را در رسیدن به حق خود یاری رساند. اظهارنامه چک برگشتی، ابزاری است که به دارنده چک کمک می کند تا به صادرکننده به صورت رسمی و قانونی اعلام کند که چک او برگشت خورده و باید نسبت به پرداخت وجه آن اقدام کند. این ابزار حقوقی، پایه های لازم را برای اقدامات جدی تر قضایی فراهم می آورد و از اهمیت بالایی برخوردار است.

اظهارنامه چک برگشتی چیست و چه کاربردی دارد؟

در دنیای معاملات، چک یکی از ابزارهای رایج برای پرداخت هاست، اما گاهی اوقات به دلایل مختلفی نظیر کافی نبودن موجودی حساب، این ابزار به دردسر تبدیل می شود و به اصطلاح برگشت می خورد. در چنین شرایطی، دارنده چک برای مطالبه طلب خود باید به یک سری مراحل قانونی تن دهد که اولین قدم آن، ارسال اظهارنامه است. اظهارنامه قضایی، نامه ای رسمی و حقوقی است که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به فرد مقابل ارسال می شود و هدف از آن، اطلاع رسانی رسمی و مطالبه حق است.

تعریف حقوقی اظهارنامه

بر اساس ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، هر فردی می تواند پیش از تقدیم دادخواست، حق خود را به وسیله اظهارنامه از دیگری مطالبه کند، به شرطی که زمان مطالبه فرا رسیده باشد. به طور کلی، هر شخصی این حق را دارد که اظهاراتی را که مربوط به معاملات و تعهداتش با دیگری است و می خواهد به شکل رسمی به او برساند، ضمن اظهارنامه به طرف مقابل ابلاغ کند. این ماده قانونی، پایه و اساس اعتبار حقوقی اظهارنامه را تشکیل می دهد و آن را به ابزاری قدرتمند در دادرسی ها تبدیل می کند.

اظهارنامه، نه فقط برای مطالبه وجه، بلکه برای اطلاع رسانی رسمی در مورد هر نوع تعهد یا حقی که باید رعایت شود، کاربرد دارد. این سند، به عنوان یک دلیل محکم در دادگاه ها پذیرفته می شود و می تواند ثابت کند که دارنده چک، مطالبه خود را به صورت قانونی و در مهلت مقرر به صادرکننده اعلام کرده است.

کاربردهای اختصاصی اظهارنامه برای چک برگشتی

اظهارنامه در مورد چک برگشتی، دارای کاربردهای خاص و ویژه ای است که آن را از سایر اقدامات متمایز می کند:

• اخطار رسمی به صادرکننده چک: ارسال اظهارنامه، یک هشدار رسمی و جدی به فردی است که چک او برگشت خورده. این اخطار، او را از وضعیت چک آگاه می کند و فرصتی قانونی برای پرداخت وجه قبل از ورود به مراحل پیچیده تر قضایی می دهد.
• ثبت قانونی مطالبه طلب: با ثبت اظهارنامه در سامانه های قضایی، مطالبه شما به صورت رسمی و با تاریخ و شماره مشخص ثبت می شود. این ثبت، به عنوان یک مدرک غیرقابل انکار در محاکم قضایی مورد استناد قرار می گیرد.
• تشکیل مدرک مستند برای مراحل بعدی قضایی: اظهارنامه، سندی است که نشان می دهد دارنده چک، به وظیفه قانونی خود در خصوص اطلاع رسانی و مطالبه عمل کرده است. در صورت عدم پرداخت وجه، این اظهارنامه می تواند ضمیمه دادخواست شده و به تقویت پرونده کمک کند.
• اثبات بدعهدی و استنکاف از پرداخت: اگر صادرکننده چک پس از دریافت اظهارنامه، از پرداخت وجه خودداری کند، این اظهارنامه به عنوان مدرکی دال بر بدعهدی و استنکاف او از انجام تعهد، در دادگاه قابل ارائه است و موقعیت قانونی دارنده چک را مستحکم تر می سازد.

تفاوت اظهارنامه با دادخواست

بسیاری از افراد ممکن است بین اظهارنامه و دادخواست دچار ابهام شوند. تفاوت اصلی در این است که اظهارنامه یک اقدام پیش از دعوا محسوب می شود، در حالی که دادخواست آغاز یک دعوای رسمی در دادگاه است.

• اظهارنامه: معمولاً برای اخطار، مطالبه یا اعلام رسمی یک موضوع حقوقی به طرف مقابل استفاده می شود و هنوز جنبه دعوایی ندارد. هدف آن اغلب، حل و فصل موضوع بدون نیاز به دادگاه یا فراهم آوردن مقدمات یک دعوای رسمی است.
• دادخواست: سندی است که دعوای حقوقی یا کیفری را رسماً آغاز می کند. با تقدیم دادخواست، شما به صورت مستقیم از دادگاه می خواهید که به موضوع رسیدگی کرده و حکم صادر کند.

ارسال اظهارنامه می تواند یک مرحله اختیاری باشد، اما در بسیاری از موارد (از جمله چک برگشتی) به شدت توصیه می شود؛ زیرا می تواند به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا در دادگاه مورد استفاده قرار گیرد.

قبل از تنظیم اظهارنامه چک برگشتی: آمادگی های لازم

پیش از آنکه قلم به دست بگیرید یا به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید، لازم است که برخی آمادگی های اولیه را داشته باشید. این آمادگی ها، شامل جمع آوری مدارک و آشنایی با نکات حقوقی مهم است که می تواند روند کار را برای شما هموارتر کند.

مدارک ضروری

برای تنظیم و ارسال نمونه اظهارنامه چک برگشتی، نیاز به جمع آوری مدارک خاصی دارید که بدون آن ها، انجام این فرآیند ممکن نیست. دقت در جمع آوری این مدارک، از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری می کند:

• اصل چک برگشتی: این سند، اصلی ترین مدرک شماست. بدون ارائه اصل چک، مطالبه وجه آن امکان پذیر نخواهد بود.
• گواهی عدم پرداخت از بانک (بانک محال علیه): این گواهی توسط بانکی که چک روی آن صادر شده است (بانک محال علیه)، صادر می شود و نشان دهنده دلیل برگشت خوردن چک (مثلاً کسری موجودی) است. این گواهی حتماً باید ممهور به مهر بانک باشد.
• مشخصات دقیق صادرکننده چک: شامل نام، نام خانوادگی، کد ملی و آدرس دقیق و قابل دسترس. در صورتی که آدرس مشخصی از صادرکننده ندارید، پیگیری پرونده با مشکل مواجه خواهد شد.
• مشخصات دقیق دارنده چک (اظهارکننده): شامل نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس دقیق، و شماره تماس شما.

نکات مهم حقوقی

آگاهی از جنبه های حقوقی مربوط به چک برگشتی، به شما کمک می کند تا تصمیمات بهتری بگیرید و روند کار را با اطمینان بیشتری دنبال کنید.

• اعتبار چک (مدت زمان اقدام کیفری و حقوقی):
  • مدت زمان اقدام کیفری: برای اقدام کیفری (شکایت از جنبه مجرمانه صدور چک بلامحل)، باید ظرف شش ماه از تاریخ صدور چک، آن را برگشت زده و گواهی عدم پرداخت را دریافت کرده باشید و ظرف شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت نیز شکایت خود را مطرح کنید. در غیر این صورت، حق شکایت کیفری ساقط می شود.
  • مدت زمان اقدام حقوقی: برای مطالبه حقوقی وجه چک، معمولاً مدت زمان خاصی وجود ندارد، اما به دلیل قانون مرور زمان برای اسناد تجاری (۵ سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت)، بهتر است در اسرع وقت اقدام شود. البته اگر چک به عنوان سند عادی تلقی شود، این محدودیت زمانی وجود نخواهد داشت.
• مفهوم و محاسبه خسارت تأخیر تأدیه:
  

  خسارت تأخیر تأدیه به پولی گفته می شود که به دلیل تأخیر در پرداخت وجه چک، به دارنده آن تعلق می گیرد. این خسارت از زمان سررسید چک (تاریخی که روی چک درج شده) تا زمان پرداخت کامل وجه، بر اساس نرخ شاخص بانک مرکزی محاسبه می شود.

  درج درخواست خسارت تأخیر تأدیه در اظهارنامه، بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که نشان می دهد شما از ابتدا به دنبال مطالبه کامل حقوق خود هستید.

• جریان تاریخ سررسید و تاریخ برگشت چک: تاریخ سررسید، تاریخی است که روی چک برای پرداخت درج شده است. تاریخ برگشت، تاریخی است که بانک، گواهی عدم پرداخت را صادر کرده است. توجه به این دو تاریخ برای محاسبه خسارت تأخیر تأدیه و همچنین برای تعیین مهلت های قانونی اقدام کیفری (در صورت وجود شرایط آن) ضروری است.

اجزای یک اظهارنامه چک برگشتی استاندارد

تنظیم یک اظهارنامه صحیح و استاندارد، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که هرگونه اشتباه در آن می تواند روند حقوقی شما را با مشکل مواجه کند. هر اظهارنامه دارای بخش های مشخصی است که باید با دقت تکمیل شوند.

سربرگ اظهارنامه

سربرگ اظهارنامه شامل اطلاعات اولیه و شناسایی کننده سند است:

• تاریخ: تاریخی که اظهارنامه تنظیم و ثبت می شود.
• شماره: شماره ای که توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به اظهارنامه اختصاص داده می شود.
• پیوست: در صورت وجود مدارک ضمیمه (مانند کپی چک و گواهی عدم پرداخت)، در این قسمت ذکر می شود.

مشخصات اظهارکننده (دارنده چک)

در این بخش، اطلاعات کامل شما به عنوان دارنده چک و کسی که اظهارنامه را ارسال می کند، درج می شود:

• نام و نام خانوادگی
• کد ملی
• شغل
• آدرس دقیق و کامل (همراه با کد پستی در صورت امکان)
• شماره تماس

مشخصات مخاطب (صادرکننده چک)

این بخش شامل اطلاعات صادرکننده چک است که اظهارنامه برای او ارسال می شود:

• نام و نام خانوادگی
• کد ملی (در صورت اطلاع)
• شغل (در صورت اطلاع)
• آدرس دقیق و کامل (آدرسی که احتمال ابلاغ به آن زیاد است). دقت در آدرس دهی بسیار مهم است.
• شماره تماس (در صورت اطلاع)

موضوع اظهارنامه

این قسمت باید به وضوح هدف اصلی اظهارنامه را مشخص کند. برای چک برگشتی، معمولاً از عبارت زیر استفاده می شود:

مطالبه وجه چک برگشتی و خسارت تأخیر تأدیه

متن اصلی (خلاصه اظهارات)

این بخش، قلب اظهارنامه است و باید با زبانی رسمی و در عین حال روشن و واضح، خواسته شما را بیان کند:

با سلام و احترام،

در ادامه متن، باید به نکات زیر اشاره شود:

• توضیح رابطه حقوقی بین طرفین: به طور مختصر اشاره کنید که چرا صادرکننده چک به شما بدهکار است. (مثلاً: بابت انجام معامله شماره ____ مورخ ____، تسویه حساب، قرض الحسنه و…).
• مشخصات کامل چک برگشتی:
  • شماره چک
  • تاریخ صدور (سررسید)
  • مبلغ چک به عدد و حروف (مثلاً: به مبلغ ده میلیون ریال معادل یک میلیون تومان)
  • نام بانک و شعبه صادرکننده چک
  • شماره حساب متصل به چک
  • علت برگشت خوردن چک طبق گواهی بانک (مثلاً: کسری موجودی، عدم تطابق امضا و…)
• درخواست پرداخت وجه چک و خسارت تأخیر تأدیه: به وضوح از صادرکننده بخواهید که وجه چک و خسارت تأخیر تأدیه مربوطه را پرداخت کند. بهتر است یک مهلت مشخص (مثلاً ۱۰ روز) برای پرداخت تعیین شود.
• اخطار به اقدامات قانونی در صورت عدم پرداخت: صادرکننده را مطلع کنید که در صورت عدم پرداخت در مهلت مقرر، شما ناچار به طرح دعوای حقوقی و درخواست صدور اجرائیه در مراجع قانونی خواهید شد.

خلاصه پاسخ (اختیاری)

این بخش به مخاطب (صادرکننده چک) امکان می دهد تا در صورت تمایل، پاسخ خود را به اظهارنامه شما ارائه دهد. معمولاً اشاره می شود که مخاطب می تواند پاسخ خود را از طریق سامانه ثنا یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارسال کند. این بخش معمولاً توسط خود دفاتر پر می شود و شما نیازی به تکمیل آن ندارید.

امضاء اظهارکننده

در انتهای اظهارنامه، نام و نام خانوادگی شما به عنوان اظهارکننده قید شده و امضاء می کنید.

نمونه متن کامل اظهارنامه چک برگشتی (با توضیحات تفصیلی)

در ادامه، دو نمونه کاربردی از نمونه اظهارنامه چک برگشتی آورده شده است. این نمونه ها به شما کمک می کنند تا با ساختار کلی و جزئیات مورد نیاز آشنا شوید و بتوانید اظهارنامه خود را با دقت بیشتری تنظیم کنید.

نمونه ۱: اظهارنامه مطالبه وجه چک برگشتی عادی

این نمونه برای مواردی است که تنها قصد مطالبه اصل وجه چک را دارید.

بسمه تعالی
برگ اظهارنامه

تاریخ: [تاریخ ثبت اظهارنامه]
شماره: [توسط دفتر خدمات قضایی تکمیل می شود]
پیوست: کپی چک و گواهی عدم پرداخت

مشخصات و اقامتگاه اظهارکننده:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل شما]
کد ملی: [کد ملی شما]
شغل: [شغل شما]
آدرس دقیق: [آدرس کامل شما، شهر، خیابان، کوچه، پلاک، کد پستی]
شماره تماس: [شماره تماس شما]

موضوع اظهارنامه:
مطالبه وجه چک برگشتی

مشخصات و اقامتگاه مخاطب:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل صادرکننده چک]
کد ملی: [کد ملی صادرکننده چک، در صورت اطلاع]
شغل: [شغل صادرکننده چک، در صورت اطلاع]
آدرس دقیق: [آدرس کامل صادرکننده چک، شهر، خیابان، کوچه، پلاک، کد پستی]
شماره تماس: [شماره تماس صادرکننده چک، در صورت اطلاع]

خلاصه اظهارات:
مخاطب محترم جناب آقای/سرکار خانم [نام و نام خانوادگی صادرکننده چک]
با سلام و احترام،
همانطور که مستحضرید، جنابعالی به تاریخ [تاریخ صدور چک] بابت [مثلاً: تسویه حساب معامله، قرض و غیره]، یک فقره چک به شماره [شماره کامل چک]، عهده بانک [نام بانک]، شعبه [نام شعبه و کد شعبه]، از حساب جاری شماره [شماره حساب]، به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال (معادل [مبلغ چک به حروف] تومان) در وجه اینجانب صادر و تسلیم نموده اید.
اینجانب در تاریخ [تاریخ مراجعه به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت] جهت وصول وجه چک مذکور به بانک محال علیه مراجعه نمودم، اما به علت [علت برگشت چک طبق گواهی بانک، مثلاً: کسری موجودی/عدم موجودی/عدم تطابق امضا]، چک برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] صادر گردیده است.
لذا، به موجب ماده 156 قانون آیین دادرسی مدنی، رسماً و قانوناً از شما تقاضا دارم تا حداکثر ظرف مهلت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به پرداخت کامل وجه چک مذکور اقدام فرمایید.
بدیهی است در صورت عدم پرداخت وجه چک در مهلت تعیین شده، اینجانب جهت مطالبه حق خود، کلیه اقدامات قانونی از طریق مراجع قضایی را انجام خواهم داد و مسئولیت کلیه خسارات و هزینه های دادرسی بر عهده جنابعالی خواهد بود.

با تشکر
نام و نام خانوادگی اظهارکننده
امضاء
تاریخ

خلاصه پاسخ: (توسط دفتر خدمات قضایی تکمیل می شود)

توضیح گام به گام نحوه پر کردن هر بخش:

• تاریخ: تاریخ روزی که اظهارنامه را در دفتر خدمات قضایی ثبت می کنید.
• شماره: این قسمت توسط دفتر خدمات قضایی تکمیل می شود.
• پیوست: بنویسید کپی چک و گواهی عدم پرداخت.
• مشخصات اظهارکننده و مخاطب: تمام اطلاعات شخصی و آدرس را با دقت کامل و بدون نقص پر کنید. استفاده از کد ملی و کد پستی، ابلاغ را دقیق تر می کند.
• موضوع اظهارنامه: مطالبه وجه چک برگشتی را درج کنید.
• متن اصلی:
  • در قسمت نام و نام خانوادگی صادرکننده، نام و نام خانوادگی دقیق او را بنویسید.
  • تاریخ صدور چک، همان تاریخی است که روی چک درج شده.
  • بابت [توضیح رابطه حقوقی]: به طور مختصر ذکر کنید که چک بابت چه چیزی صادر شده است. (مثلاً: بابت خرید و فروش یک دستگاه خودرو، بابت تسویه حساب).
  • شماره کامل چک را بدون اشتباه وارد کنید.
  • نام بانک و شعبه و شماره حساب را از روی چک یا گواهی عدم پرداخت بنویسید.
  • مبلغ چک را هم به عدد و هم به حروف ذکر کنید.
  • تاریخ مراجعه به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت را از روی گواهی عدم پرداخت بنویسید.
  • علت برگشت چک را دقیقاً طبق گواهی بانک درج کنید.
  • شماره گواهی عدم پرداخت نیز روی گواهی درج شده است.
  • مهلت ۱۰ روزه، یک پیشنهاد رایج است؛ می توانید این مهلت را کمتر یا بیشتر کنید، اما مهلت معقولی باشد.
• خلاصه پاسخ: این بخش را خالی بگذارید.

نمونه ۲: اظهارنامه مطالبه وجه چک برگشتی به همراه خسارت تأخیر تأدیه

این نمونه برای زمانی است که علاوه بر اصل وجه چک، قصد مطالبه خسارت تأخیر تأدیه را نیز دارید. تفاوت اصلی در بند مربوط به درخواست پرداخت است.

بسمه تعالی
برگ اظهارنامه

تاریخ: [تاریخ ثبت اظهارنامه]
شماره: [توسط دفتر خدمات قضایی تکمیل می شود]
پیوست: کپی چک و گواهی عدم پرداخت

مشخصات و اقامتگاه اظهارکننده:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل شما]
کد ملی: [کد ملی شما]
شغل: [شغل شما]
آدرس دقیق: [آدرس کامل شما، شهر، خیابان، کوچه، پلاک، کد پستی]
شماره تماس: [شماره تماس شما]

موضوع اظهارنامه:
مطالبه وجه چک برگشتی و خسارت تأخیر تأدیه

مشخصات و اقامتگاه مخاطب:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل صادرکننده چک]
کد ملی: [کد ملی صادرکننده چک، در صورت اطلاع]
شغل: [شغل صادرکننده چک، در صورت اطلاع]
آدرس دقیق: [آدرس کامل صادرکننده چک، شهر، خیابان، کوچه، پلاک، کد پستی]
شماره تماس: [شماره تماس صادرکننده چک، در صورت اطلاع]

خلاصه اظهارات:
مخاطب محترم جناب آقای/سرکار خانم [نام و نام خانوادگی صادرکننده چک]
با سلام و احترام،
همانطور که مستحضرید، جنابعالی به تاریخ [تاریخ صدور چک] بابت [مثلاً: انجام پروژه، خدمات ارائه شده و غیره]، یک فقره چک به شماره [شماره کامل چک]، عهده بانک [نام بانک]، شعبه [نام شعبه و کد شعبه]، از حساب جاری شماره [شماره حساب]، به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال (معادل [مبلغ چک به حروف] تومان) در وجه اینجانب صادر و تسلیم نموده اید.
اینجانب در تاریخ [تاریخ مراجعه به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت] جهت وصول وجه چک مذکور به بانک محال علیه مراجعه نمودم، اما به علت [علت برگشت چک طبق گواهی بانک، مثلاً: کسری موجودی/عدم موجودی/مسدود بودن حساب]، چک برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] صادر گردیده است.
نظر به اینکه از تاریخ سررسید چک (یعنی [تاریخ سررسید چک]) تا کنون وجه آن پرداخت نشده است، اینجانب متحمل خسارت تأخیر تأدیه گردیده ام.
لذا، به موجب ماده 156 قانون آیین دادرسی مدنی، رسماً و قانوناً از شما تقاضا دارم تا حداکثر ظرف مهلت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، نسبت به پرداخت کامل وجه چک مذکور به همراه تمامی خسارات قانونی، از جمله خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک تا زمان پرداخت کامل وجه، اقدام فرمایید.
بدیهی است در صورت عدم پرداخت وجه چک و خسارات مربوطه در مهلت تعیین شده، اینجانب جهت مطالبه حق خود، کلیه اقدامات قانونی از طریق مراجع قضایی را انجام خواهم داد و مسئولیت کلیه خسارات، هزینه های دادرسی و حق الوکاله (در صورت ارجاع به وکیل) بر عهده جنابعالی خواهد بود.

با تشکر
نام و نام خانوادگی اظهارکننده
امضاء
تاریخ

خلاصه پاسخ: (توسط دفتر خدمات قضایی تکمیل می شود)

توضیح نحوه محاسبه و درج مطالبه خسارت در متن اظهارنامه:

در این نمونه، علاوه بر درج مشخصات چک و علت برگشت، به صراحت درخواست خسارت تأخیر تأدیه نیز مطرح شده است. نیازی به محاسبه دقیق مبلغ خسارت در اظهارنامه نیست، بلکه صرفاً مطالبه آن کافیست. محاسبه دقیق آن در مراحل بعدی دادرسی توسط کارشناس رسمی دادگستری یا خود دادگاه انجام خواهد شد. مهم این است که درخواست مطالبه خسارت از ابتدا به صورت رسمی مطرح شود تا حق شما در آینده برای آن محفوظ بماند.

نحوه تکمیل و ارسال اظهارنامه چک برگشتی (گام به گام عملی)

پس از تنظیم متن اظهارنامه، نوبت به فرآیند عملی ارسال آن می رسد. امروزه، ارسال اظهارنامه قضایی به صورت الکترونیکی و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود که این روند را بسیار سریع تر و آسان تر کرده است.

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

اولین گام عملی، مراجعه حضوری به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است که در سراسر کشور فعال هستند. این دفاتر، پل ارتباطی شما با قوه قضائیه محسوب می شوند.

• مدارک لازم برای مراجعه:
  • اصل مدارک هویتی: شامل کارت ملی و شناسنامه. حضور خود اظهارکننده (یا وکیل قانونی او) الزامی است.
  • اصل چک برگشتی: همان چکی که قصد مطالبه وجه آن را دارید.
  • گواهی عدم پرداخت: مدرکی که توسط بانک صادر شده و دلیل برگشت خوردن چک را بیان می کند.
  • کپی مدارک فوق: معمولاً لازم است که یک سری کپی از تمام مدارک را به همراه داشته باشید.
  • اطلاعات دقیق صادرکننده چک: نام و نام خانوادگی، کد ملی (در صورت اطلاع) و آدرس دقیق و کامل.
  • فایل متنی اظهارنامه (اختیاری): اگر متن اظهارنامه را از قبل در قالب فایل Word آماده کرده اید، می توانید آن را روی یک فلش مموری به همراه داشته باشید تا در وقت خود و کارمندان دفتر صرفه جویی شود.
• نحوه ثبت اظهارنامه در سیستم: در دفتر خدمات الکترونیک قضایی، کارمند مربوطه اطلاعات شما و مخاطب را وارد سیستم می کند. سپس، متن اظهارنامه که توسط شما تهیه شده یا با کمک کارمند دفتر تکمیل گردیده، در سامانه ثبت می شود. تمام مشخصات چک و گواهی عدم پرداخت نیز در سیستم وارد و اسکن مدارک ضمیمه می شود. پس از ثبت نهایی، یک شماره رهگیری و کد ابلاغ به شما داده خواهد شد.
• هزینه های مربوط به ثبت و ارسال اظهارنامه: ثبت و ارسال اظهارنامه مستلزم پرداخت هزینه های دادرسی است که مبلغ آن توسط قوه قضائیه تعیین می شود. این هزینه ها در زمان مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی، از شما دریافت می گردد.

پیگیری ابلاغ: نحوه اطمینان از ابلاغ صحیح اظهارنامه به مخاطب از طریق سامانه ثنا

پس از ثبت اظهارنامه، باید از ابلاغ صحیح آن به مخاطب اطمینان حاصل کنید. این کار از طریق سامانه ثنا انجام می شود:

1. ثبت نام در سامانه ثنا: اگر قبلاً در سامانه ثنا ثبت نام نکرده اید، باید این کار را انجام دهید. این سامانه برای ابلاغ تمامی اوراق قضایی به صورت الکترونیکی استفاده می شود.
2. بررسی ابلاغ الکترونیکی: پس از ثبت اظهارنامه، یک نسخه از آن به صورت الکترونیکی در حساب کاربری ثنای شما (و در صورت ثبت نام مخاطب در ثنا، در حساب کاربری او) قرار می گیرد. با مراجعه به سامانه ثنا و ورود به بخش ابلاغیه های جدید، می توانید وضعیت ابلاغ اظهارنامه خود را مشاهده کنید.
3. تاریخ ابلاغ: تاریخ ابلاغ الکترونیکی، همان تاریخی است که اظهارنامه در حساب ثنای مخاطب قرار می گیرد و از همان تاریخ، مهلت ۱۰ روزه (که در متن اظهارنامه تعیین کرده اید) برای او آغاز می شود.

نکات مهم در هنگام ارسال

برای اطمینان از اثربخشی اظهارنامه، به نکات زیر توجه کنید:

• آدرس دقیق مخاطب: هرچه آدرس صادرکننده چک دقیق تر باشد، احتمال ابلاغ صحیح بیشتر است. در صورت عدم ابلاغ به دلیل نقص آدرس، روند کار طولانی و پیچیده خواهد شد. اگر آدرس صادرکننده را نمی دانید، باید با دستور دادگاه از اداره ثبت احوال و سایر مراجع استعلام گرفته شود که خود مستلزم صرف زمان و هزینه اضافی است.
• شفافیت در بیان: متن اظهارنامه باید روشن و بدون ابهام باشد تا مخاطب دقیقاً متوجه خواسته شما شود.
• حفظ آرامش: با وجود حس نارضایتی، لحن اظهارنامه باید رسمی و قانونی باشد و از به کار بردن کلمات توهین آمیز یا عصبانیت آمیز خودداری شود.

اقدامات پس از ارسال اظهارنامه چک برگشتی

پس از اینکه با موفقیت اظهارنامه خود را ارسال و از ابلاغ آن اطمینان حاصل کردید، نوبت به پیگیری و اقدامات بعدی می رسد. مسیر پیش رو بسته به واکنش صادرکننده چک متفاوت خواهد بود.

انتظار برای پایان مهلت تعیین شده

زمانی که اظهارنامه ابلاغ می شود، مهلتی که شما در متن آن (مثلاً ۱۰ روز) برای پرداخت وجه تعیین کرده اید، آغاز می گردد. اهمیت رعایت این مهلت بسیار بالاست. در این دوره، شما باید منتظر بمانید تا ببینید آیا صادرکننده چک به اخطار شما واکنش نشان داده و وجه را پرداخت می کند یا خیر. عجله در انجام اقدامات بعدی قبل از پایان این مهلت، ممکن است از نظر قانونی پیامدهای مناسبی نداشته باشد یا حتی در روند دادرسی، به ضرر شما تمام شود.

در صورت پرداخت وجه توسط صادرکننده

اگر صادرکننده چک در مهلت مقرر وجه چک و در صورت مطالبه شما، خسارات مربوطه را پرداخت کرد، شما به هدف اولیه خود دست یافته اید. در این حالت:

• مراحل تسویه و خاتمه کار: پس از دریافت وجه، شما باید اصل چک و گواهی عدم پرداخت را به صادرکننده بازگردانید و رسیدی دال بر دریافت وجه از او بگیرید. این رسید می تواند شامل تاریخ پرداخت و مبلغ دریافتی باشد تا هیچ ابهامی برای آینده باقی نماند. این کار به معنای اتمام موضوع و حل و فصل مسالمت آمیز پرونده است.

در صورت عدم پرداخت

متأسفانه، همیشه صادرکننده چک به اخطار اظهارنامه پاسخ مثبت نمی دهد و ممکن است در مهلت تعیین شده، وجه را پرداخت نکند. در این صورت، شما باید به سراغ گزینه های قانونی بعدی بروید.

• گزینه های قانونی بعدی:
  • طرح دعوای حقوقی: این متداول ترین و مؤثرترین راه برای مطالبه وجه چک برگشتی است. شما می توانید با تقدیم دادخواست به دادگاه صالح، مطالبه اصل وجه چک و خسارت تأخیر تأدیه را به صورت رسمی پیگیری کنید. برای این کار نیز نیاز به مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست دارید.
  • شکایت کیفری: اگر چک دارای شرایط شکایت کیفری (از جمله برگشت خوردن ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور و تقدیم شکایت ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت) باشد، می توانید اقدام به طرح شکایت کیفری علیه صادرکننده چک کنید. در این صورت، ممکن است صادرکننده به مجازات حبس نیز محکوم شود. لازم به ذکر است که اقدام حقوقی و کیفری در مورد چک می تواند به صورت همزمان یا متوالی انجام شود، اما شرایط و اهداف هر یک متفاوت است.
  • درخواست صدور اجرائیه (در صورت وجود شرایط): برای برخی از چک ها (معمولاً چک های صیادی جدید و در صورتی که عدم پرداخت در سامانه صیاد ثبت شده باشد)، می توان مستقیماً تقاضای صدور اجرائیه از طریق دادگاه را داشت که روند وصول وجه را سریع تر می کند.
• اهمیت مشاوره با وکیل و پیگیری مراحل قضایی: پس از عدم پرداخت، روند حقوقی ممکن است پیچیده تر شود. در این مرحله، مشاوره با یک وکیل متخصص در امور چک و اسناد تجاری، می تواند بسیار مفید باشد. وکیل می تواند شما را در انتخاب بهترین مسیر قانونی (حقوقی، کیفری یا ترکیبی)، تنظیم دادخواست و پیگیری پرونده در مراجع قضایی یاری کند و شانس موفقیت شما را به طرز چشمگیری افزایش دهد.

پس از ارسال اظهارنامه، اگر صادرکننده چک از پرداخت وجه آن خودداری کند، قدم بعدی شما باید با دقت و مشاوره حقوقی انجام شود تا بهترین نتیجه حاصل گردد.

سوالات متداول (FAQ) در مورد اظهارنامه چک برگشتی

آیا اظهارنامه برای چک سفید امضا هم کاربرد دارد؟

بله، اظهارنامه می تواند برای چک سفید امضا نیز کاربرد داشته باشد. حتی اگر چک سفید امضا باشد، پس از تکمیل و درج مبلغ، در صورت برگشت خوردن، دارنده می تواند برای مطالبه وجه آن اظهارنامه ارسال کند. اما باید توجه داشت که اثبات صحت تکمیل چک سفید امضا و اختیارات دارنده ممکن است در مراحل بعدی دادرسی به اثبات نیاز داشته باشد.

اگر آدرس صادرکننده چک نامشخص باشد، چگونه اظهارنامه ارسال کنیم؟

در صورتی که آدرس دقیق صادرکننده چک نامشخص باشد، ابلاغ اظهارنامه با مشکل مواجه می شود. در این حالت، شما باید ابتدا به دادگاه صالح مراجعه و تقاضای استعلام آدرس از مراجع ذیربط (مانند اداره ثبت احوال، پلیس +۱۰، بانک مرکزی و…) را مطرح کنید. پس از به دست آمدن آدرس جدید، می توانید اظهارنامه را ارسال نمایید. این فرآیند ممکن است زمان بر باشد.

آیا ارسال اظهارنامه، چک را از قابلیت شکایت کیفری خارج می کند؟

خیر، ارسال اظهارنامه به تنهایی چک را از قابلیت شکایت کیفری خارج نمی کند. قابلیت شکایت کیفری برای چک، منوط به رعایت مهلت های قانونی است که پیش تر ذکر شد (یعنی برگشت زدن چک ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور و طرح شکایت کیفری ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت). اگر این مهلت ها رعایت شده باشند، حتی پس از ارسال اظهارنامه، امکان طرح شکایت کیفری وجود دارد. اظهارنامه فقط یک مرحله اخطار رسمی است و تأثیری بر ماهیت کیفری چک (در صورت دارا بودن شرایط) ندارد.

مدت زمان قانونی برای ارسال اظهارنامه چک برگشتی چقدر است؟

برای ارسال اظهارنامه مطالبه وجه چک برگشتی، هیچ محدودیت زمانی قانونی خاصی وجود ندارد. یعنی شما هر زمانی می توانید نسبت به ارسال اظهارنامه اقدام کنید. اما هرچه زودتر این کار را انجام دهید، شانس شما برای وصول طلب و همچنین مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از زمان سررسید چک، بیشتر خواهد بود. در نظر داشته باشید که برای اقدام کیفری، مهلت های شش ماهه حیاتی هستند و باید حتماً رعایت شوند.

اگر صادرکننده چک پس از دریافت اظهارنامه، وجه را پرداخت نکند، چه می شود؟

اگر صادرکننده چک پس از دریافت اظهارنامه و پایان مهلت مقرر، وجه را پرداخت نکند، شما می توانید اقدامات قانونی بعدی را آغاز کنید. این اقدامات شامل طرح دعوای حقوقی برای مطالبه اصل وجه چک و خسارت تأخیر تأدیه از طریق دادگاه است. در صورت وجود شرایط، امکان طرح شکایت کیفری نیز وجود دارد. در این مرحله، اظهارنامه ارسالی شما به عنوان یک سند معتبر در پرونده حقوقی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

آیا می توان مبلغی بیش از وجه چک در اظهارنامه مطالبه کرد؟

در اظهارنامه، شما می توانید علاوه بر اصل وجه چک، مطالبه خسارت تأخیر تأدیه (از تاریخ سررسید تا تاریخ پرداخت) و همچنین هزینه های دادرسی و حق الوکاله (که در صورت ارجاع به وکیل پرداخت شده یا خواهد شد) را نیز مطرح کنید. این موارد، خسارات قانونی ناشی از عدم پرداخت به موقع چک محسوب می شوند و مطالبه آن ها در اظهارنامه بلامانع است.

تعداد نسخ مورد نیاز اظهارنامه چقدر است؟

معمولاً برای ارسال اظهارنامه، حداقل سه نسخه نیاز است: یک نسخه برای اظهارکننده (شما)، یک نسخه برای مخاطب (صادرکننده چک) و یک نسخه برای بایگانی در دفتر خدمات الکترونیک قضایی یا دادگاه. البته با توجه به الکترونیکی شدن فرآیندها، نسخه های فیزیکی کمتر مورد نیاز است و اغلب ابلاغ و نگهداری به صورت الکترونیکی انجام می شود.

نتیجه گیری

مواجهه با چک برگشتی، یک اتفاق ناخوشایند است، اما با آگاهی از مسیرهای قانونی می توان به بهترین شکل ممکن با آن برخورد کرد. ارسال اظهارنامه چک برگشتی، نه تنها یک گام حقوقی ضروری است، بلکه نشان دهنده جدیت دارنده چک در پیگیری مطالبات خود است. این ابزار قانونی، به صادرکننده چک فرصت می دهد تا پیش از ورود به مراحل پیچیده تر و پرهزینه تر قضایی، تعهد خود را ایفا کند.

در این مقاله تلاش شد تا با ارائه راهنمایی جامع و کاربردی، از تعریف و کاربرد اظهارنامه تا جزئیات تنظیم و مراحل ارسال آن، دیدگاهی روشن به شما داده شود. درک اهمیت هر بخش از نمونه اظهارنامه چک برگشتی و رعایت دقیق نکات حقوقی، می تواند روند وصول طلب شما را تسریع و تسهیل کند. با این حال، باید در نظر داشت که پیچیدگی های حقوقی ممکن است در هر پرونده ای متفاوت باشد. بنابراین، در مواقع حساس و برای اطمینان از اتخاذ بهترین تصمیمات، همواره توصیه می شود که از مشاوره تخصصی وکلای مجرب در این حوزه بهره مند شوید.

فایل های قابل دانلود

برای سهولت شما، نمونه اظهارنامه های معرفی شده در قالب فایل های قابل دانلود Word و PDF در دسترس قرار گرفته اند. این فایل ها به شما امکان می دهند تا با ویرایش اطلاعات و وارد کردن مشخصات مورد نیاز، اظهارنامه اختصاصی خود را به راحتی تهیه کنید.

• نمونه اظهارنامه چک برگشتی (فایل Word)
• نمونه اظهارنامه چک برگشتی (فایل PDF)
• نمونه اظهارنامه مطالبه خسارت تأخیر تأدیه چک (فایل Word)