خطرِ فروپاشیِ کانونِ خانواده ها را جدی بگیرید!

آفتاب نیوز :

رئیس دیوان عالی کشور معتقد است که طلاق یک آسیب جدی است و نباید از کنار آن ساده عبور کرد.

چند ماه پیش رئیس دیوان عالی کشور نسبت به افزایش پرونده های طلاق اظهار نگرانی کرد و این موضوع را زنگ خطری برای تهدید کانون خانواده های ایرانی دانست زیرا فرزندان طلاق در معرض آسیب های زیادی هستند. اما چرا هر روز آمار زوجینی که به آخر خط می رسند افزایش می یابد و چگونه باید و می توان به استحکام یک خانواده کمک کرد؟ 

چرایی افزایش طلاق

درباره علل افزایش طلاق علت های بسیاری ذکر می شود مواردی مثل خیانت اعتیاد مشکلات اقتصادی عدم تعهد و مسئولیت پذیری اما اعظم میرحاج مشاور خانواده و مدرس دانشگاه می گوید: اگرچه نمی توان طلاق را یک بعدی تحلیل کرد ولی بیایید آسیب را ریشه ای تر بررسی کنیم. ازدواج ها به سرانجام نمی رسند یا در بن بست گیر می کنند چون در اغلب موارد انتخاب ها نادرست است. اکنون بیشترین طلاق ها در سال های اول تا پنجم ازدواج رخ می دهد. چرا؟ چون طرفین چشمانشان را روی نقاط تاریک و تضاد ها می بندند و برای ازدواج عجولانه تصمیم می گیرند. من اصلا دلیل تصمیمات هیجانی نسل جدید را نمی فهمم. متأسفانه فرزندان ما مهارت تصمیم گیری درست را نیاموخته اند؛ نه در خانواده و نه در سیستم آموزشی. نتیجه این می شود که در بزرگ ترین تصمیم زندگیشان اشتباه می کنند؛ بنابراین اگر می خواهیم مشکل از ریشه حل شود باید اول روی مهارت تصمیم گیری و سپس مهارت های زندگی متمرکز شویم. آموزش اولین کلید حل این مشکل است که ما متأسفانه از آن غفلت ورزیده ایم و به اشتباه در جای دیگری به دنبال علت ها می گردیم. 

وی می افزاید: مراجع من بعد از دو ماه آشنایی با فردی به این نتیجه رسیده که این مرد همان شاهزاده سوار بر اسب سفید است و برای عقدِ زودهنگام اصرار می ورزد اما رابطه اش حتی قبل از رفتن زیر یک سقف تمام می شود و می گوید تفاهم نداریم. اگر شما فرد درستی را برای زندگی مشترک انتخاب می کردید قطعا به نتیجه می رسیدید. 

دیگر مراجع من در ازدواج دومش هم تعجیل می کند. می گویم حداقل از تجربیات گذشته ات عبرت بگیر. می گوید که این یکی با قبلی فرق می کند و وارد زندگی جدیدی می شود که به احتمال زیاد پایانش به جدایی عاطفی یا واقعی ختم می شود. دیگری با این که با دخانیات مشکل دارد اما خواستگار سیگاری خود را می پذیرد به این امید که بعد ها او را ترک دهد همین مسأله عامل اصلی اختلاف وی با همسرش می شود. مراجع دیگر خواستگار کنترلگر دارد اما این رفتار را به پای عشق می نویسد بعد از ازدواج و خاموش شدن هیجانات اولیه از این همه نظارت کلافه می شود و به جدایی می اندیشد. استدلال های اشتباه و تصمیمات عجولانه راه را به بیراه می برد و آن می شود که نباید.

ضرورتِ شناخت

به گفته میرحاج در گذشته ای نه چندان دور ازدواج را با هندوانه سربسته قیاس می کردند چون طرفین شرایطی برای آشنایی یکدیگر نداشتند اما اکنون جامعه بازتر و فرصت برای شناخت مهیاتر شده است. معضلی که در زمانه فعلی با آن مواجه هستیم این است که جوانان ما نمی دانند چگونه باید به شناخت برسند چه پرسش هایی را مطرح کنند چه مواردی را در نظر داشته باشند و روی چه رفتار هایی متمرکز شوند بنابراین به اشتباه در این دوره وارد فاز احساسی ماجرا می شوند که اثر منفی روی تصمیم گیری می گذارد. 

این مشاور خانواده می گوید: باید بدانید که طولانی بودن دوره آشنایی به تنهایی باعث شناخت نمی شود باید هدف خود را از رابطه مشخص کنید. 

مراجعان زیادی داشته ام که در مرحله بحران رابطه از آنان پرسیده ام که چرا در دوره آشنایی به این موارد توجه نکرده بودید اکثر آنان پاسخ داده اند که عاشق شدیم و چشم بسته جلو رفتیم.

مراجعی داشتم که بعد از دو ماه آشنایی با فردی تصمیم به ازدواج با وی گرفت بعد از دو سال زندگی با اراده طلاق به من رجوع کرد. به او گفتم که برای جدایی مثل ازدواجت شتاب زده عمل نکن. نمی پذیرفت. گویی برخی صرفا برای تأیید گرفتن به دنبال مشاور می گردند.

مهارت های زندگی

به فرض آن که انتخاب ِدرستی صورت گرفته باشد و طرفین برای ازدواج مناسب یکدیگر باشند چه عواملی ممکن است باعث جدایی زن و شوهر شود؟

سیده زهرا انجام روان شناس و واقعیت درمانگر نداشتن مهارت های زندگی را پاسخ این پرسش می داند و می گوید: من از میان انبوه علل طلاق این مورد را خصوصا در سال های اول ازدواج مهم تر می دانم.
متأسفانه زوجین نمی دانند چگونه باید با یکدیگر رفتار کنند و چگونه از پسِ چالش های زندگی برآیند. 

همین ناآگاهی و عدم آمادگی برای زندگی مشترک باعث می شود در شرایط سخت زندگی کم بیاورند و به اصطلاح از انتخاب خود پشیمان شوند.

این مدرس آموزش خانواده معتقد است ما بسیار با مشکل حل تعارض در زندگی مشترک مواجه هستیم بسیاری از زوجین اصلا وجود اختلاف نظر را متناقض با عشق و دلدادگی می بینند. همین دیدگاه اشتباه باعث می شود رفتار های مخرب شکل گیرد.

زوجین باید بدانند که وجود تعارضات در هر رابطه ای طبیعی است اما نحوه برخورد با آن ها تأثیر زیادی بر کیفیت رابطه دارد. در رابطه سالم افراد به جای پرخاشگری یا کناره گیری از یکدیگر به صورت سازنده به حل اختلافات می پردازند و این کار نیازمند مذاکره احترام به نیاز های طرف مقابل و تمرکز بر یافتن راه حل های مشترک است.

انجام حفظ یک رابطه سالم را نیازمند تلاش و توجه به چند اصل کلیدی می داند و می گوید: در چنین رابطه ای درک نیاز های طرف مقابل بسیار اهمیت دارد یعنی زوجین باید بستری را فراهم کنند تا نیاز های هر دو طرف برآورده شود این روش باعث تقویت احساس تعلق و نزدیکی زن و شوهر می شود.

موضوع دیگر آن که باید به گفتگوی سازنده و فعال اعتقاد داشته باشیم و آن را در زندگی اجرایی کنیم چرا که تا حد زیادی از بروز سوءتفاهم ها و تنش ها می کاهد از این رو مشاوران خانواده روی مهارت درست گوش دادن تأکید فراوان دارند.

در روابط سالم افراد باید به جای سرزنش دیگری یا تلاش برای تغییر او بر تغییر خود و بهبود رفتار های شخصی تمرکز کنند. ملامت همسر به مرور منجر به دلزدگی می شود. این باور که «همسر من باید آن گونه باشد که من دوست دارم» کاملا اشتباه است و پافشاری بر آن فرد را خسته تر و ناامیدتر می کند. در واقع دلزدگی زمانی اتفاق می افتد که تمام انرژی خود را صرف چیزی کنیم که در کنترل ما نیست یعنی تغییر شریک عاطفی.

هنگامی که نگاه را از شریک عاطفی برداشته و بر خود متمرکز شویم ناخودآگاه از ناراحتی ها و اختلاف هایی که با همسرمان داریم کاسته می شود. از سوی دیگر با تمرکز بر خود پی خواهیم برد که راه حل های سودمند بسیاری برای حل مسائل وجود دارد.

سخن آخر

زوج ها به دلایل مختلفی از یکدیگر جدا می شوند که هر کدام به تنهایی قابل بحث است اما برای شکل گیری یک خانواده مستحکم و سالم علاوه بر انتخاب مناسب و آگاهانه به دست آوردن دانش و اطلاعات اولیه به منظور شروع یک زندگی مشترک برای دو طرف امری بدیهی است که باید با آموزش مهارت های زندگی برای زوجین پیش بینی شود تا در آینده به صرف یک سری ناسازگاری های اولیه نهاد خانواده از هم گسسته نشود. بدیهی است هر زمان دامنه ارتباطات ما گسترده تر و عمیق تر شود انتظارات ما از طرف مقابل بیشتر می شود و با بالا رفتن انتظارات در زندگی اختلافات دیگری بروز پیدا می کند.

البته که در شرایط اقتصادی فعلی مشکلات مالی هم مزید بر علت شده است و مسئولان کشوری می توانند و باید با مهیا کردن مسکن و شغل مناسب برای جوانان بخشی از این بار را به دوش بکشند. 

رئیس دیوان عالی کشور معتقد است که طلاق یک آسیب جدی است و نباید از کنار آن ساده عبور کرد. این اعتقاد باید منجر به بازنگری ما نسبت به سیاست های موجود در این حوزه شود و این سیاست ها در بعد فرهنگی آموزشی و همچنین اقتصادی قابل بازبینی است.