درگذشت نظریه پرداز خستگی ناپذیر سینما/ دیوید بردول، مردی که معلم میلیون ها نفر در سراسر جهان بود
به گزارش نتکانف- فیلم دیدن امروزه سرگرمی ای عام و محبوب محسوب می شود. آدم ها برای تفریح، برای وقت گذرانی، برای تغییر حال و هوا، برای سهیم شدن در احساسی مشترک، برای زیستن تجربه ای نازیسته و به دلایل مختلف دیگر فیلم می بینند. هر کسی از هر سن و طبقه و جنسیت و نژاد و ملیتی برداشتی از فیلمی که می بیند دارد و مفاهیم و معانی و اهدافی را به آن نسبت می دهد. این روزها واکنش نشان دادن به یک فیلم در فضای مجازی به امری رایج بدل شده و میزان درک و دریافت نسبی افراد از فیلم ها نسبت به 40 ــ 50 سال پیش هم بیشتر شده است.
همشهری آنلاینافزایش سواد بصری و آشنایی نسبی هر یک از ما با مفاهیمی مثل روایت، ژانر، سبک و… حاصل کار نظریه پردازان و مورخان و منتقدان سینماست که با پژوهش ها و نوشته هایشان به نزدیک شدن تماشاگران به دنیای سایه های روی پرده کمک شایانی کرده اند. فیلم ها همیشه مثل امروز جزیی از زندگی روزمره نبودند و تماشاگران عام و گاه حتی روشنفکران معمولا خیال نمی کردند که می شود درباره فیلم ها حرف های مهم و اساسی زد. جدی گرفتن سینما به عنوان شاخه ای از هنر که باید مثل رشته های هنری دیگر همچون نقاشی یا تیاتر مطالعه شود و درباره اش نظریه پردازی کرد، نتیجه علاقه و پشتکار گروهی از نظریه پردازان و مورخان و منتقدان سینماست که ارزش سینما را آشکار کردند. یکی از این افراد دیوید بردول، نظریه پرداز و مورخ سینما، بود که پنجشنبه گذشته در 76 سالگی پس از تحمل دوره ای بیماری درگذشت. مرگ این محقق سینما با واکنش های بسیاری در شبکه های مجازی از همکارانش گرفته تا دانشجویان و سینمادوستانی همراه شد که با دریغ و حسرت از فقدان محققی خستگی ناپذیر نوشتند که عاشق کارش بود و با فراست و جدیت سال ها درباره جنبه های اساسی ای از سینما نوشت که دریچه های جدیدی از فهم سینما را به روی مشتاقان سینما گشود.
دیوید بردول بیش از 15 جلد کتاب مهم درباره سینما نوشت که دو کتاب «هنر فیلم» و «تاریخ سینما» که به همراه همسرش، کریستین تامسون، نوشته شاخته شده ترین شان است. این دو کتاب به زبان های مختلفی ترجمه شده و زمینه ساز آشنایی بسیاری از دانشجویان و علاقه مندان سینما با مفاهیم بنیادین نظری و تاریخی سینما را فراهم کرده است. بردول و تامسون از شارحان رویکرد روش شناختی نیوفرمالیسم هستند که تمرکزش نه بر محتوا بلکه بر تحلیل سازوکار فیلم است. در این نگرش، اتفاقا برخلاف تصور نادرستی که برخی از تاکید بر فرم و بی اهمیت دانستن محتوا در این رویکرد دارند، فرم و محتوا از هم جدا نیستند. بردول در این باره گفته: «اگر فرم سیستمی کلی است که ببینده به فیلم نسبت می دهد، داخل و خارجی در کار نیست. هر جزیی در داخل الگوی کلی کارکرد دارد. در نتیجه ما با خیلی از چیزهایی که مردم محتوا می نامند، همچون عناصر فرمی برخورد می کنیم. از دید ما، موضوع فیلم و مفاهیم نظری همه داخل سیستم کلی اثر هنری جای می گیرند و می توانند توقعات خاصی را در ما به وجود بیاورند یا به استنباط خاصی منجر شوند. ادراک کننده، عناصر مختلفی را به هم ربط می دهد و می گذارد با پویاییِ تمام بر هم تاثیرگذارند. در نتیجه موضوع و مفاهیم نظری از آنچه ممکن است بیرونِ اثر باشند متفاوت می شوند.»
البته پروژه مهم بردول بوطیقای سینما بود که بیشتر بر روایت و روایتگری تمرکز داشت. او در کتاب «روایت در سینمای داستانی» (1985) به تحلیل روایت در فیلم های داستانی پرداخت. در همان سال دیگر کتاب مهم او، یعنی «سینمای کلاسیک هالیوود: سبک فیلم و شیوه تولید تا سال 1960» که به همراه تامسون و جنت استایگر نوشت، منتشر شد که در آن به استخراج الگوهای فیلمیک در ساختار روایی فیلم های کلاسیک پرداخت.
بردول منتقد گسترش بی رویه حوزه نظریه فیلم در دهه 1970 بود که تحت نفوذ نظریات فردیناند دو سوسور، ژاک لکان، لویی آلتوسر و رولان بارت قرار داشت و این نظریات را عامل فروکاست سینما به موضوعی مثل سایر موضوعاتی می دانست که در زبان شناسی سوسوری، روان شناسی لکانی، ایدیولوژی آلتوسری و نشانه شناسی بارتی مورد بررسی قرار می گرفتند. این در حالی است که در نظر بردول سینما دارای سازوکارهایی است که بی اتکا به این نظریات می تواند در کار تحلیل و تفسیر مورد استفاده قرار بگیرد.
درگذشت نظریه پرداز خستگی ناپذیر سینما | دیوید بردول، مردی که معلم میلیون ها نفر در سراسر جهان بود
سینمای آیزنشتاین، سینمای درایر، سینمای ازو، سینمای نولان، سینمای هنگ کنگ، سینمای کلاسیک هالیوود، منتقدان سینما و بسیاری موضوعات دیگر، وسعت طیف علایق بردول در کار تحقیق و پژوهش سینما را شامل می شدند. آخرین کتاب او، «پیرنگ های پیچیده: داستان گویی عامه پسند و بوطیقای قتل»، در سال 2023 منتشر شد.
بردول و همسرش وبلاگی جذاب داشتند که سال ها نوشته هایشان را در آن منتشر می کردند و یکی از منابع مهم مطالعات سینمایی آنلاین در جهان به شمار می رود.
نظریه پردازانی بنامی مثل ادوارد برانیگان، مورای اسمیت و کارل پلانتیگا رساله های دکتری شان را به راهنمایی او نوشتند و دانشجویان بسیاری در سراسر دنیا تحت تاثیر نظرات او به نوشتن پایان نامه ها و رساله های شان دست یازیده اند. در ایران، در میان منتقدان سینما، مجید اسلامی در دهه 1370 تحت تاثیر نظریه نیوفرمالیسم نقدهایش را در مجله فیلم منتشر می کرد. در ایران هنوز «ویراست چهارم» کتاب «هنر فیلم» که چاپ اول ترجمه فارسی آن به سال 1377 برمی گردد و نسخه انگلیسی آن در سال 1992 منتشر شد، چاپ می شود در حالی که ویراست سیزدهم آن با قرار گرفتن نام جف اسمیت در کنار بردول و تامسون، کتابی بسیار متفاوت از نسخه ترجمه موجود در بازار کتاب ایران است.
«هنر سینما»، «تاریخ سینما»، «روایت در فیلم داستانی»، «ازو و بوطیقای سینما»، «معناسازی»، «نقال ها» و «کریستوفر نولان، هزارتوی روابط» عناوین کتاب های ترجمه شده از بردول به فارسی است. درضمن، مقالات متعددی از وی در نشریاتی مثل فصلنامه فارابی و فصلنامه هنر به فارسی درآمده است. اولین کسی که ایرانیان را با بردول آشنا کرد، مرحوم پرویز شفا بود که در کتاب «سینمای زمان» مقاله ای از او به فارسی برگرداند.
میراث بردول برای دوستداران آثار و نظراتش یادگاری گران بهاست که مطمینا تا سال ها به آن می پردازند و نام وی را زنده نگه می دارند.
22057
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "درگذشت نظریه پرداز خستگی ناپذیر سینما/ دیوید بردول، مردی که معلم میلیون ها نفر در سراسر جهان بود" هستید؟ با کلیک بر روی فرهنگ و هنر، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "درگذشت نظریه پرداز خستگی ناپذیر سینما/ دیوید بردول، مردی که معلم میلیون ها نفر در سراسر جهان بود"، کلیک کنید.