مراحل به اجرا گذاشتن مهریه از طریق ثبت

به اجرا گذاشتن مهریه از طریق اداره ثبت اسناد، یکی از مسیرهای اصلی برای مطالبه این حق قانونی است که زوجه می تواند برگزیند. این فرایند که با هدف سرعت و اثربخشی طراحی شده، شامل مراحل گام به گام و دقیق حقوقی است که آگاهی از آن ها برای هر فردی که قصد ورود به این مسیر را دارد، ضروری است.

مسیر مطالبه مهریه، اغلب با چالش ها و پیچیدگی های خاص خود همراه است و شناخت دقیق رویه های قانونی و آخرین تغییرات، می تواند تجربه ای روشن تر و مؤثرتر را برای افراد درگیر رقم بزند. از ثبت نام در سامانه ثنا گرفته تا توقیف اموال و مزایده، هر گام نیازمند دقت و آگاهی حقوقی است تا فرد بتواند با اطمینان خاطر بیشتری در این مسیر قدم بردارد و به حق خود دست یابد. این راهنما به بررسی تمامی جنبه های این فرآیند، از مقدمات تا نکات پایانی و مهمترین تغییرات قانونی اخیر، می پردازد تا یک دید جامع و کاربردی ارائه دهد.

مقدمه: چرا مطالبه مهریه از طریق ثبت اسناد؟

مهریه به عنوان یک حق مالی مهم و تضمین کننده امنیت خاطر زوجه در زندگی مشترک و پس از آن، از جایگاه ویژه ای در قوانین ایران برخوردار است. این حق که در زمان عقد نکاح تعیین می شود، عندالمطالبه محسوب شده و زن هر زمان که بخواهد، می تواند آن را از همسر خود طلب کند. برای مطالبه مهریه دو مسیر اصلی وجود دارد: اقدام از طریق دادگاه خانواده و پیگیری از طریق اداره ثبت اسناد. انتخاب هر یک از این دو روش، به شرایط خاص پرونده و اولویت های فرد بستگی دارد.

تصمیم برای به اجرا گذاشتن مهریه از طریق ثبت اسناد، اغلب بر پایه مزایایی چون سرعت بالاتر در شروع فرآیند اجرایی، عدم نیاز به پرداخت هزینه های سنگین دادرسی اولیه توسط زوجه، و امکان سریع تر توقیف اموال رسمی زوج اتخاذ می شود. از آنجا که سند ازدواج یک سند رسمی و لازم الاجرا تلقی می گردد، مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت از قدرت قانونی بالایی برخوردار است. این روش، به ویژه زمانی که زوجه از وجود اموال مشخص و دارای سند رسمی از سوی زوج آگاه است، می تواند گزینه ای کارآمدتر باشد. با این حال، همانطور که هر راهکاری مزایا و معایب خود را دارد، مطالبه مهریه از طریق ثبت نیز دارای محدودیت ها و شرایطی است که شناخت آن ها برای اتخاذ تصمیمی آگاهانه ضروری است.

تغییرات مهم در قانون مطالبه مهریه (لغو بخشنامه ارجاع اجباری اولیه به ثبت در اردیبهشت ۱۴۰۳)

در سالیان اخیر، رویه های قانونی مربوط به مطالبه مهریه دستخوش تغییراتی شده اند که آگاهی از آن ها برای زوجین و فعالان حقوقی اهمیت فراوانی دارد. یکی از مهم ترین تغییرات، مربوط به بخشنامه سال ۱۳۹۸ بود که بر اساس آن، زوجه برای مطالبه مهریه خود، در ابتدا ملزم به مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک کشور بود و دادگاه های خانواده از پذیرش مستقیم دعاوی مهریه قبل از طی این مرحله منع شده بودند. هدف از این بخشنامه، کاهش بار پرونده های ورودی به دادگاه ها و تسریع در وصول مهریه در مواردی بود که اموال مشخصی برای توقیف وجود داشت.

با این حال، این الزام در اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ به موجب «قانون برنامه هفتم توسعه» لغو گردید. این تغییر، معنا و مفهوم قابل توجهی برای زوجه دارد: در حال حاضر، حق انتخاب بین مراجعه مستقیم به دادگاه خانواده یا اقدام از طریق اداره اجرای ثبت اسناد، دوباره به زوجه بازگردانده شده است. این بدان معناست که دیگر الزامی برای مراجعه اولیه به ثبت وجود ندارد و زوجه می تواند بر اساس شرایط خود، از ابتدا یکی از این دو مسیر را برای مطالبه مهریه برگزیند.

لغو این بخشنامه، انعطاف پذیری بیشتری را در فرآیند مطالبه مهریه فراهم می آورد. اکنون زوجه می تواند با سنجیدن مزایا و معایب هر دو روش، و با در نظر گرفتن وضعیت مالی زوج و نوع مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه)، بهترین راهکار را برای خود انتخاب کند. این تغییر، نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی را بیش از پیش پررنگ می کند تا فرد بتواند با توجه به جزئیات پرونده خود، تصمیمی بهینه و کارآمد اتخاذ نماید.

مراحل گام به گام به اجرا گذاشتن مهریه از طریق اداره ثبت اسناد

فرآیند به اجرا گذاشتن مهریه از طریق اداره ثبت اسناد، شامل چندین مرحله مشخص و پیوسته است که هر یک نیازمند دقت و آگاهی است. فردی که قصد دارد از این طریق مهریه خود را مطالبه کند، باید به ترتیب این گام ها را طی نماید:

گام اول: ثبت نام در سامانه ثنا (شرط لازم برای ابلاغ)

اولین و ضروری ترین گام در این مسیر، ثبت نام در سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی یا همان «سامانه ثنا» است. این سامانه به منظور تسریع و شفافیت در ابلاغ اوراق قضایی و اجرایی راه اندازی شده و تمامی ابلاغیه ها و مکاتبات قانونی از طریق آن صورت می گیرد. زوجه بدون ثبت نام در این سامانه، امکان پیگیری پرونده مهریه از طریق ثبت را نخواهد داشت، چرا که تمامی اخطاریه ها و ابلاغیه ها به صورت الکترونیکی به حساب کاربری فرد در ثنا ارسال می شود.

ثبت نام در سامانه ثنا به دو صورت امکان پذیر است:

• آنلاین: از طریق وب سایت عدل ایران (adliran.ir) و پس از آن، احراز هویت الکترونیکی از طریق دفاتر خدمات قضایی یا به صورت غیرحضوری.
• حضوری: با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی سراسر کشور، همراه با مدارک شناسایی (کارت ملی و شناسنامه).

پس از تکمیل ثبت نام، فرد یک کد کاربری و رمز عبور دریافت می کند که برای ورود به سامانه و دسترسی به ابلاغیه های خود ضروری است.

گام دوم: مراجعه به دفترخانه ثبت کننده عقد

پس از ثبت نام در سامانه ثنا، گام بعدی مراجعه به دفترخانه ای است که سند ازدواج در آن تنظیم و به ثبت رسیده است. این مراجعه توسط خود زوجه یا وکیل قانونی او انجام می شود.

مدارک مورد نیاز برای این مرحله عبارتند از:

• اصل سند ازدواج (عقدنامه)
• اصل شناسنامه
• اصل کارت ملی
• کپی از تمامی مدارک فوق
• گواهی ثبت نام در سامانه ثنا

در دفترخانه، زوجه یا وکیل او باید درخواست صدور اجرائیه مهریه را روی فرم چاپی مخصوصی که از سوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تهیه شده است، تکمیل و ارائه دهد. سردفتر وظیفه دارد هویت درخواست کننده را احراز کرده و پس از بررسی صلاحیت او برای درخواست اجرا، اخطاریه ای را تهیه و امضا کند. این اخطاریه سپس به همراه پرونده به اداره اجرای ثبت اسناد ارسال می شود. در صورتی که آدرس دفترخانه تغییر کرده باشد یا سردفتر فوت کرده باشد، افراد می توانند با مراجعه به کانون سردفتران و دفتریاران، نشانی جدید دفترخانه را پیدا کرده یا از چگونگی پیگیری پرونده مطلع شوند.

گام سوم: تشکیل پرونده و ابلاغ اجرائیه در اداره ثبت

پس از ارسال درخواست و مدارک از دفترخانه، پرونده در اداره اجرای ثبت اسناد تشکیل شده و مراحل اداری آن آغاز می گردد. مهمترین گام در این مرحله، ابلاغ اجرائیه مهریه به زوج است. این ابلاغیه نیز از طریق سامانه ثنا به اطلاع زوج می رسد و معمولاً یک پیامک اجراییه مهریه نیز حاوی اطلاعات اصلی پرونده و مهلت قانونی به او ارسال می شود.

مفاد پیامک اجراییه مهریه و خود ابلاغیه، شامل موارد زیر است:

• نام و مشخصات زوج و زوجه.
• مبلغ مهریه یا تعداد سکه های مورد مطالبه.
• تذکر مهلت ۱۰ روزه برای پرداخت مهریه یا تعیین تکلیف آن.
• هشدار درباره عواقب عدم اقدام در مهلت مقرر، از جمله توقیف اموال.

زوج از تاریخ ابلاغ اجرائیه، ۱۰ روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت مهریه اقدام کند. اگر زوج در این مهلت تعیین شده اقدامی انجام ندهد، زوجه حق خواهد داشت تا از طریق اداره ثبت، مراحل بعدی یعنی شناسایی و توقیف اموال را پیگیری کند.

گام چهارم: شناسایی و توقیف اموال زوج

در صورتی که زوج در مهلت ۱۰ روزه، مهریه را پرداخت نکند، زوجه می تواند درخواست شناسایی و توقیف اموال زوج را به اداره ثبت ارائه دهد. این مرحله، یکی از حساس ترین و کلیدی ترین بخش های فرآیند مطالبه مهریه از طریق ثبت است.

شناسایی دقیق و معرفی اموال قابل توقیف توسط زوجه، نقش حیاتی در تسریع و موفقیت فرآیند وصول مهریه از طریق اداره ثبت ایفا می کند.

زوجه می تواند اموالی را که از وجود آن ها اطلاع دارد، مانند سند ملک، خودرو، یا حساب های بانکی، به اداره ثبت معرفی کند. در صورتی که زوجه به اموال زوج دسترسی نداشته باشد، می تواند از اداره ثبت درخواست کند تا از مراجع سه گانه استعلامات لازم را به عمل آورد. این مراجع عبارتند از:

• بانک مرکزی: برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی های نقدی زوج.
• اداره راهنمایی و رانندگی (راهور): برای شناسایی و توقیف خودروهای متعلق به زوج.
• سازمان ثبت اسناد و املاک کشور: برای شناسایی املاک و مستغلات متعلق به زوج.

علاوه بر این، توقیف حقوق و مزایای کارمندی زوج نیز امکان پذیر است. اگر زوج کارمند دولت یا وابسته به آن باشد، زوجه می تواند درخواست توقیف حقوق او را مطرح کند. میزان توقیف حقوق دارای محدودیت هایی است: در صورتی که زوج زن یا فرزند دیگری نداشته باشد، یک چهارم حقوق و مزایای او توقیف می شود و در غیر این صورت، یک سوم حقوق و مزایای او به نفع زوجه توقیف خواهد شد. مدیر اجرای ثبت، مراتب را به سازمان مربوطه ابلاغ می کند و آن سازمان موظف است مبلغ مقرر را از حقوق زوج کسر کرده و به حساب اجرای ثبت واریز نماید.

بررسی جامع موضوع مستثنیات دین

یکی از مهمترین نکات حقوقی در مرحله توقیف اموال، موضوع مستثنیات دین است. مستثنیات دین به اموالی گفته می شود که مطابق قانون، حتی در صورت بدهکاری فرد، قابل توقیف نیستند تا حداقل نیازهای زندگی مدیون و خانواده او تأمین شود. این اموال شامل:

• منزل مسکونی که عرفاً در شأن مدیون و خانواده اوست و تنها مسکن اوست.
• اثاثیه منزل که برای رفع حوائج ضروری زندگی لازم است.
• ابزار و کتب علمی، تحقیقاتی، شغلی و حرفه ای متناسب با شأن مدیون.
• وسایل و ابزار کار کشاورزان، پیشه وران و کسبه متناسب با نیاز معیشت آنان.
• مقداری از وجه نقد که برای ادای دیون و هزینه های ضروری زندگی به مدت یک ماه لازم است.
• تلفن مورد نیاز مدیون.
• خوراک و پوشاک و از این قبیل که عرفاً برای یک ماه لازم است.

اگر اموالی توقیف شود که جزء مستثنیات دین محسوب می شوند، زوج می تواند با اعتراض به اداره ثبت، تقاضای اعمال مستثنیات دین را مطرح کند. برای مثال، اگر تنها منزل مسکونی زوج که در شأن اوست، توقیف شده باشد، با اثبات این موضوع، مال از توقیف خارج خواهد شد. این موضوع می تواند فرآیند مطالبه مهریه را تحت تاثیر قرار دهد و گاهی زوجه را مجبور به پیگیری از طریق دادگاه کند.

گام پنجم: ارزیابی اموال و مزایده (در صورت عدم پرداخت)

چنانچه اموال زوج شناسایی و توقیف شوند و وی همچنان از پرداخت مهریه خودداری کند، گام نهایی، ارزیابی اموال توقیف شده و سپس به مزایده گذاشتن آن هاست. در این مرحله، اداره ثبت پرونده را به یک کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می دهد تا ارزش واقعی اموال توقیف شده را قیمت گذاری کند. قیمت گذاری باید دقیق و بر اساس نرخ روز بازار باشد.

پس از تعیین قیمت پایه توسط کارشناس، اموال از طریق آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار یا سایر روش های قانونی، به مزایده گذاشته می شوند. در این مزایده، هر فردی می تواند شرکت کرده و با ارائه بالاترین پیشنهاد، مال را خریداری کند. وجوه حاصل از فروش اموال در مزایده، پس از کسر هزینه های اجرایی و دولتی، به زوجه پرداخت می شود تا مهریه خود را دریافت کند. اگر مبلغ فروش کمتر از میزان مهریه باشد، زوجه می تواند برای باقیمانده مهریه، مجدداً از طریق ثبت یا دادگاه اقدام کند.

مدارک مورد نیاز برای مطالبه مهریه از طریق ثبت

برای شروع فرآیند مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد، فرد نیاز به ارائه مجموعه ای از مدارک دارد. آماده سازی این مدارک پیش از مراجعه، می تواند به تسریع امور کمک شایانی کند. مدارک اصلی مورد نیاز عبارتند از:

• اصل سند ازدواج: این سند، مهمترین مدرک در این فرآیند است زیرا مهریه در آن ثبت شده و دارای اعتبار رسمی و لازم الاجراست.
• اصل شناسنامه: برای احراز هویت زوجه.
• اصل کارت ملی: برای احراز هویت زوجه.
• کپی از تمامی مدارک فوق: برای تشکیل پرونده در دفترخانه و اداره ثبت.
• گواهی ثبت نام در سامانه ثنا: یا حداقل اطلاعات کاربری برای دسترسی به سامانه.

در صورتی که زوجه به هر دلیلی به اصل سند ازدواج دسترسی نداشته باشد (مانند مفقود شدن یا در اختیار زوج بودن)، می تواند با مراجعه به دفترخانه محل انعقاد عقد نکاح، درخواست رونوشت یا المثنی سند ازدواج را ارائه دهد. دفترخانه پس از بررسی های لازم و احراز هویت، رونوشت معتبری از سند را صادر خواهد کرد. همچنین، اگر زوجه قصد داشته باشد که این فرآیند را از طریق وکیل پیگیری کند، ارائه وکالتنامه معتبر با اختیارات لازم به وکیل، امری ضروری است. این وکالتنامه باید به طور دقیق شامل اجازه مطالبه و اجرای مهریه از طریق اداره ثبت باشد.

مقایسه جامع: مزایا و معایب مطالبه مهریه از طریق ثبت در برابر دادگاه

انتخاب مسیر مطالبه مهریه از طریق ثبت یا دادگاه، یک تصمیم مهم است که باید با در نظر گرفتن تمام جوانب و شرایط خاص هر پرونده صورت گیرد. هر دو روش مزایا و معایب خاص خود را دارند که درک آن ها به فرد کمک می کند تا انتخابی آگاهانه داشته باشد.

مزایای مطالبه مهریه از طریق ثبت:

روش مطالبه مهریه از طریق ثبت اسناد، به دلیل ویژگی های خاص خود، برای بسیاری از زوجات جذابیت دارد. این مزایا عبارتند از:

1. سرعت بالای فرآیند اجرایی: برخلاف دادگاه که نیاز به دادرسی و صدور حکم قطعی دارد، در ثبت، عملیات اجرایی به محض درخواست کتبی زوجه و صدور اجرائیه آغاز می شود و نیاز به تعیین وقت دادرسی نیست.
2. عدم نیاز به پرداخت هزینه دادرسی توسط زوجه: در روش ثبتی، هزینه های اجرایی (نیم عشر دولتی) بر عهده زوج است و زوجه در ابتدای کار، نیازی به پرداخت این هزینه ها ندارد. این در حالی است که در دادگاه، زوجه باید در ابتدا هزینه دادرسی معادل ۳.۵ درصد مبلغ مهریه را پرداخت کند.
3. امکان ممنوع الخروجی سریعتر زوج: با صدور اجرائیه ثبتی، زوجه می تواند به سرعت درخواست ممنوع الخروجی زوج را مطرح کند که فشار بیشتری برای پرداخت مهریه ایجاد می کند.
4. عدم شمول مرور زمان بر اجرائیه ثبتی: اجرائیه صادره از طریق ثبت، مشمول مرور زمان نمی شود، به این معنی که با گذشت زمان اعتبار خود را از دست نمی دهد. اما در دادگاه، اگر زوجه پس از ۵ سال از تاریخ صدور حکم قطعی، اقدامات اجرایی را پیگیری نکند، حکم بلااثر شده و نیاز به تقاضای مجدد برای صدور اجرائیه خواهد بود.
5. توقیف اموال بدون نیاز به حکم قطعی دادگاه: به دلیل لازم الاجرا بودن سند رسمی ازدواج، توقیف اموال زوج می تواند بدون نیاز به طی فرآیند طولانی دادرسی و صدور حکم قطعی از دادگاه، انجام شود.

معایب مطالبه مهریه از طریق ثبت:

در کنار مزایا، مطالبه مهریه از طریق ثبت دارای محدودیت ها و معایبی نیز هست که باید مد نظر قرار گیرد:

1. عدم امکان رسیدگی به اعسار و تقسیط مهریه: اداره ثبت صلاحیت رسیدگی به درخواست اعسار (ناتوانی مالی) و تقسیط مهریه از سوی زوج را ندارد. در صورتی که زوج درخواست اعسار داشته باشد، باید به دادگاه مراجعه کند و این ممکن است فرآیند را طولانی تر و پیچیده تر کند.
2. محدودیت در توقیف اموال غیررسمی یا مجهول المکان: اداره ثبت فقط می تواند اموالی را توقیف کند که دارای سند رسمی بوده و مالکیت آن ها به نام زوج احراز شود. در مورد اموال غیررسمی (مانند برخی اموال منقول بدون سند) یا زمانی که زوج مجهول المکان است و امکان ابلاغ وجود ندارد، پیگیری از طریق ثبت دشوار یا غیرممکن می شود و نیاز به مراجعه به دادگاه خواهد بود.
3. توقف فرآیند در صورت عدم وجود مال قابل توقیف یا مستثنیات دین بودن اموال: اگر زوج هیچ مال قابل توقیفی نداشته باشد یا تمامی اموال او جزء مستثنیات دین محسوب شوند، فرآیند اجرایی در ثبت متوقف می شود و زوجه برای ادامه مطالبه، چاره ای جز مراجعه به دادگاه نخواهد داشت.
4. احتمال طولانی شدن فرآیند در صورت مقاومت زوج: اگر زوج مقاومت کند و به سادگی از پرداخت خودداری نماید یا اقدام به پنهان سازی اموال کند، فرآیند شناسایی و توقیف اموال در ثبت می تواند زمان بر و خسته کننده شود.

هزینه های به اجرا گذاشتن مهریه از طریق ثبت

شناخت هزینه های مربوط به به اجرا گذاشتن مهریه از طریق ثبت، بخش مهمی از آمادگی برای این فرآیند است. در این روش، اصلی ترین هزینه، موسوم به حق الاجرا یا نیم عشر دولتی است.

حق الاجرا معادل نیم عشر (پنج درصد) از مبلغ مهریه مورد مطالبه است. این هزینه، بر خلاف هزینه های دادرسی در دادگاه که ابتدا توسط خواهان پرداخت می شود، در روش ثبتی بر عهده کسی است که اجرائیه علیه او صادر شده است، یعنی زوج. به عبارت دیگر، زوجه در ابتدای کار نیازی به پرداخت این مبلغ ندارد و این هزینه در مراحل پایانی و از اموال توقیف شده زوج یا توسط خود وی وصول می گردد.

علاوه بر حق الاجرا، ممکن است هزینه های احتمالی دیگری نیز در طول فرآیند مطالبه مهریه از طریق ثبت پیش آید:

• هزینه کارشناسی: در صورت توقیف اموالی مانند ملک یا خودرو، برای تعیین ارزش آن ها نیاز به نظر کارشناس رسمی دادگستری است که هزینه آن معمولاً بر عهده زوجه است و در صورت پیروزی در پرونده، از زوج بازپس گرفته می شود.
• هزینه آگهی مزایده: اگر اموال توقیف شده به مرحله مزایده برسند، هزینه های مربوط به آگهی مزایده در روزنامه ها یا سایر رسانه ها نیز ممکن است بر عهده زوجه باشد که پس از فروش اموال، از محل آن جبران می گردد.

در مورد هزینه انصراف از پرونده در ثبت، اگر زوجه پس از شروع فرآیند و قبل از توقیف و فروش اموال از مطالبه مهریه منصرف شود، معمولاً نیازی به پرداخت حق الاجرا نیست. اما اگر اموالی توقیف شده و به مرحله مزایده رسیده باشد، ممکن است نیم درصد از مبلغ مهریه به عنوان حق الاجرا از زوجه مطالبه شود. لذا در هر مرحله ای از انصراف، مشورت با کارشناسان حقوقی برای اطلاع از هزینه های احتمالی ضروری است.

نکات مهم حقوقی و کاربردی در مطالبه مهریه از ثبت

فرآیند مطالبه مهریه از طریق ثبت، نکات حقوقی و کاربردی ظریفی دارد که توجه به آن ها می تواند در موفقیت پرونده مؤثر باشد:

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه: مهریه عمدتاً عندالمطالبه است، به این معنی که زوجه هر زمان که بخواهد می تواند آن را طلب کند. اما اگر مهریه عندالاستطاعه باشد، وصول آن منوط به اثبات توانایی مالی زوج است و در این صورت، ابتدا باید از طریق دادگاه اقدام شود تا توانایی مالی زوج احراز گردد.

وضعیت مهریه در صورت فوت زوج: در صورتی که زوج فوت کرده باشد، زوجه می تواند مهریه خود را از ماترک (اموال به جا مانده) او مطالبه کند. این امر نیازمند اخذ گواهی حصر وراثت و معرفی وراث به اداره ثبت است. در این حالت، مهریه در اولویت بر سایر دیون متوفی قرار می گیرد.

بررسی جرم فرار از دین: اگر زوج پس از اطلاع از درخواست مهریه توسط زوجه، اقدام به انتقال اموال خود به نام دیگران کند با هدف عدم پرداخت مهریه، ممکن است مرتکب جرم فرار از دین شده باشد. زوجه می تواند از طریق دادگاه کیفری علیه زوج شکایت کرده و ابطال این نقل و انتقالات را بخواهد. این موضوع نیازمند ارائه دلایل و مستندات کافی برای اثبات قصد فرار از دین است.

امکان مطالبه همزمان مهریه از ثبت و دادگاه: از لحاظ قانونی، امکان مطالبه همزمان کل مهریه از دو مرجع ثبت و دادگاه وجود ندارد، زیرا این امر به معنای مطالبه یک دین از دو طریق است. اما زوجه می تواند بخشی از مهریه خود را از طریق ثبت (برای توقیف اموال رسمی) و بخش دیگر را از طریق دادگاه (برای درخواست اعسار و تقسیط یا شناسایی اموال غیررسمی) مطالبه کند.

بخشنامه قوه قضاییه در خصوص عدم زندان مهریه (تعدیل اقساط): بر اساس بخشنامه های صادره از سوی رئیس قوه قضاییه، هدف، جلوگیری از زندانی شدن بدهکاران مهریه است. دادگاه ها مکلفند به درخواست های تعدیل اقساط مهریه از سوی زوج، خارج از نوبت رسیدگی کنند و مهلت های پرداخت را متناسب با توان مالی زوج افزایش دهند. این امر بدان معنا نیست که مهریه بخشیده می شود، بلکه نحوه پرداخت آن متناسب با وضعیت مالی زوج تنظیم می گردد تا از زندانی شدن او جلوگیری شود.

انصراف از اجرای مهریه در ثبت: زوجه می تواند در هر مرحله ای از فرآیند مطالبه مهریه از طریق ثبت، از درخواست خود انصراف دهد. این انصراف ممکن است به دلایل مختلفی از جمله توافق با زوج یا قصد پیگیری از طریق دادگاه صورت گیرد. در صورتی که زوجه قصد مراجعه به دادگاه را داشته باشد، باید از اداره ثبت گواهی انصراف دریافت کند تا بتواند دادخواست خود را در دادگاه خانواده ثبت نماید. این گواهی نشان می دهد که زوجه از مسیر ثبتی انصراف داده و حال قصد پیگیری از طریق مرجع قضایی را دارد.

عواقب و آثار به اجرا گذاشتن مهریه برای زوج و زوجه

تصمیم به به اجرا گذاشتن مهریه، فارغ از اینکه از کدام مسیر (ثبت یا دادگاه) پیگیری شود، دارای عواقب و آثار مهمی برای هر دو طرف رابطه، یعنی زوج و زوجه است. این آثار می تواند ابعاد مالی، حقوقی و حتی روانی داشته باشد.

برای زوج:

زوجی که مهریه علیه او به اجرا گذاشته می شود، با سلسله ای از عواقب مواجه خواهد شد که زندگی او را تحت تأثیر قرار می دهد:

• توقیف اموال: در اولین گام، اموال رسمی زوج اعم از ملک، خودرو، حساب های بانکی و حتی بخشی از حقوق کارمندی او می تواند توسط اداره ثبت توقیف شود. این اقدام فشار مالی قابل توجهی را بر وی وارد می کند.
• ممنوع الخروجی: یکی از موثرترین اقدامات، ممنوع الخروجی زوج از کشور است که می تواند برنامه های شخصی و کاری او را مختل کند. این ممنوعیت تا زمان تعیین تکلیف مهریه یا ارائه تضمین کافی پابرجا خواهد بود.
• فشار مالی و روانی: مواجهه با این فرآیند، نه تنها بار مالی قابل توجهی را به همراه دارد، بلکه می تواند فشار روانی زیادی را نیز بر زوج وارد کند. نیاز به تأمین مهریه و درگیری در مراحل قانونی، استرس زا است.
• نیاز به اخذ وکیل و پیگیری حقوقی: زوج برای دفاع از حقوق خود و مدیریت پرونده، اغلب نیاز به استخدام وکیل متخصص خواهد داشت که این خود نیز مستلزم صرف هزینه است.
• احتمال جلب و بازداشت: با وجود بخشنامه های قوه قضاییه برای جلوگیری از زندانی شدن بدهکاران مهریه، در صورت عدم همکاری زوج در معرفی اموال یا عدم درخواست اعسار و تقسیط، و در موارد خاص، امکان جلب و بازداشت وی همچنان وجود دارد. این اقدام عمدتاً برای فشار آوردن به زوج جهت انجام تعهدات مالی است.

برای زوجه:

زوجه نیز که در حال مطالبه حق خود است، با چالش ها و آثار خاص خود مواجه می شود:

• فشار روانی و فرسایش فرآیند: حتی اگر زوجه در نهایت موفق به وصول مهریه شود، فرآیند حقوقی غالباً طولانی، پیچیده و پر از استرس است. در صورت عدم موفقیت فوری در توقیف اموال یا مقاومت زوج، این فرآیند می تواند بسیار فرساینده باشد.
• لزوم آگاهی و پیگیری دقیق پرونده: زوجه باید به طور مداوم و دقیق پرونده خود را پیگیری کند، از مراحل قانونی آگاه باشد و در صورت نیاز، مدارک و اطلاعات جدید را ارائه دهد. این امر زمان بر و نیازمند انرژی است.
• خطر از دست دادن رابطه زناشویی: به اجرا گذاشتن مهریه اغلب نقطه عطفی در روابط زوجین است که می تواند منجر به از بین رفتن کامل اعتماد و حتی تسریع در فرآیند طلاق شود.
• احتمال عدم وصول کامل مهریه: در برخی موارد، به دلیل عدم وجود اموال کافی یا مستثنیات دین بودن اموال زوج، ممکن است زوجه نتواند تمام مهریه خود را از طریق ثبت وصول کند و مجبور به پیگیری های طولانی تر قضایی شود.

در نهایت، به اجرا گذاشتن مهریه یک تصمیم با پیامدهای جدی برای هر دو طرف است و باید با دقت، آگاهی کامل از حقوق و تعهدات، و در صورت لزوم با مشاوره حقوقی انجام شود.

جمع بندی و نتیجه گیری نهایی

مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد، یکی از دو مسیر قانونی است که زوجه برای دست یابی به حق مالی خود پیش رو دارد. این فرآیند که با ثبت نام در سامانه ثنا آغاز شده و تا توقیف و مزایده اموال زوج ادامه می یابد، مزایایی چون سرعت نسبی و عدم نیاز به پرداخت اولیه هزینه های دادرسی را در پی دارد. با این حال، محدودیت هایی نظیر عدم صلاحیت ثبت در رسیدگی به اعسار و تقسیط مهریه، یا توقف فرآیند در صورت عدم وجود مال قابل توقیف، نیز در این مسیر وجود دارد که باید به دقت مورد توجه قرار گیرند.

آخرین تغییرات قانونی، به ویژه لغو بخشنامه ارجاع اجباری اولیه به ثبت در اردیبهشت ۱۴۰۳، اکنون به زوجه حق انتخاب مستقیم بین ثبت و دادگاه را می دهد. این تغییر، مسئولیت تصمیم گیری آگاهانه را بر دوش فرد می گذارد تا با در نظر گرفتن تمام جوانب پرونده خود، از جمله وضعیت مالی زوج، نوع مهریه، و اموال در دسترس، بهترین و کارآمدترین راه را برگزیند.

به اجرا گذاشتن مهریه، نه تنها یک اقدام حقوقی، بلکه یک تجربه عمیق با پیامدهای گسترده برای هر دو طرف است. از این رو، تاکید بر انتخاب روش مطالبه بر اساس شرایط خاص هر پرونده و با بهره گیری از دانش حقوقی به روز، حیاتی است. این انتخاب آگاهانه، می تواند تجربه افراد را در این مسیر پیچیده، به سوی نتایج مطلوب تر هدایت کند.

مشاوره حقوقی تخصصی

در مواجهه با پیچیدگی های مطالبه مهریه، داشتن یک راهنمای متخصص و با تجربه می تواند مسیر را هموارتر کند. وکلای مجرب و متخصص در دعاوی خانواده و مهریه، با تسلط بر آخرین قوانین و رویه های قضایی، می توانند راهنمایی های ارزشمندی را ارائه دهند. برای دریافت مشاوره تخصصی و گام برداشتن مطمئن در مسیر احقاق حق مهریه، توصیه می شود با وکلای متخصص در این زمینه تماس بگیرید.