خیوه، شهری با جاذبه های متمرکز در ازبکستان

برای علاقه مندان به تاریخ معماری شرقی و تجربه های سفر متمرکز ازبکستان گنجینه ای از شهرهای باستانی در مسیر جاده ابریشم است. اما در میان شهرهای افسانه ای این کشور خیوه تجربه ای منحصربه فرد ارائه می دهد. تصور کنید شهری که تقریباً تمام دیدنی های اصلی و شگفت انگیز آن در فضایی محدود و محصور در دل دیوارهای باستانی جای گرفته اند؛ این همان چیزی است که خیوه را از دیگر مقاصد متمایز می کند. این تمرکز جاذبه ها بازدید از خیوه را به تجربه ای آسان و به یادماندنی تبدیل کرده و به شما امکان می دهد در زمان سفر کنید و شکوه گذشته را لمس کنید.

جاهای دیدنی ازبکستان

ازبکستان کشوری در قلب آسیای مرکزی مهد تمدن های کهن و بخش مهمی از مسیر باستانی جاده ابریشم است. این کشور با شهرهای تاریخی خود نظیر سمرقند بخارا و خیوه مقصدی جذاب برای گردشگرانی است که به دنبال کشف معماری اسلامی فرهنگ غنی و داستان های هزار و یک شب هستند. هر یک از این شهرها ویژگی های خاص خود را دارند اما خیوه تجربه ای متفاوت و فشرده از تاریخ و زیبایی ارائه می دهد.

شهر خیوه

خیوه واقع در منطقه خوارزم شهری است که گویی در زمان متوقف شده است. قدم زدن در خیابان های سنگ فرش شده آن حسی از بازگشت به قرون ۱۷ تا ۱۹ میلادی را القا می کند. برخلاف برخی شهرهای بزرگ تاریخی که جاذبه هایشان پراکنده هستند ویژگی اصلی خیوه در تمرکز بی نظیر دیدنی هایش نهفته است. تقریباً تمام آثار تاریخی مهم شهر درون دیوارهای قلعه داخلی معروف به ایچان کالا قرار دارند.

این تمرکز بازدید از خیوه را برای گردشگران بسیار آسان کرده است. شما می توانید با پای پیاده یا دوچرخه به راحتی از یک بنای تاریخی به بنای دیگر بروید و نیازی به وسایل حمل و نقل پیچیده در داخل بخش تاریخی ندارید. این ویژگی باعث می شود که بتوانید در مدت زمان نسبتاً کوتاهی بخش عمده ای از زیبایی ها و تاریخ این شهر را کشف کنید هرچند که برای درک عمیق تر زمان بیشتری لازم است.

پیشینه

اگرچه خیوه در مقایسه با شهرهایی مانند سمرقند و بخارا ممکن است «جدیدتر» به نظر برسد اما تاریخ آن به قرون دهم میلادی و حتی پیش از آن بازمی گردد. بسیاری از بناهای باشکوهی که امروزه در خیوه می بینیم عمدتاً در قرون ۱۷ تا ۲۰ میلادی و در دوران شکوفایی خانات خیوه ساخته یا بازسازی شده اند. این آثار هنر و معماری دوران خود را به زیبایی به نمایش می گذارند و نشان دهنده اهمیت خیوه در آن زمان هستند.

جاهای دیدنی خیوه ازبکستان

همانطور که اشاره شد اکثر جاهای دیدنی خیوه در محدوده ایچان کالا قرار دارند. این بخش تاریخی شهر به عنوان اولین سایت یونسکو در ازبکستان شناخته شده و مجموعه ای بی نظیر از کاخ ها مدرسه ها مساجد و مناره ها را در خود جای داده است. در ادامه به معرفی برخی از برجسته ترین این جاذبه ها می پردازیم.

قلعه ایچان

ایچان کالا قلب تاریخی خیوه و نگین درخشان این شهر است. این قلعه داخلی که توسط دیوارهای بلند و مستحکم احاطه شده مجموعه ای از بیش از ۶۰ اثر تاریخی ارزشمند را در بر می گیرد. این آثار مربوط به دوره های مختلف از اواخر قرن ۱۶ تا قرن ۲۰ میلادی هستند و هر کدام داستانی از گذشته را روایت می کنند. زندگی در ایچان کالا همچنان جریان دارد و بسیاری از ساکنان محلی به هنرهای دستی سنتی مشغول هستند.

دیوارهای ایچین کالا

دیوارهای خشتی بلند ایچان کالا نمادی از استحکام و تاریخ خیوه هستند. این دیوارها که بیش از ۲ کیلومتر طول دارند و ارتفاعشان به حدود ۱۰ متر می رسد در قرون ۱۷ و ۱۸ میلادی ساخته شده اند. ضخامت آن ها در برخی نقاط به ۵ تا ۶ متر می رسد و دارای برج ها و دروازه های متعددی هستند که زمانی برای دفاع از شهر به کار می رفتند. بالا رفتن از بخش هایی از این دیوارها (به خصوص نزدیک دروازه شمالی) چشم انداز فوق العاده ای از شهر تاریخی و بناهای آن را پیش روی شما قرار می دهد.

ارگ کنیا

ارگ کنیا که گاهی «قلعه درونی» نامیده می شود در بخش غربی ایچان کالا قرار دارد و زمانی محل اقامت حاکمان خیوه بوده است. ساخت این ارگ از قرن ۱۲ آغاز شد اما بخش های باقی مانده عمدتاً مربوط به اوایل قرن ۱۹ هستند. این مجموعه شامل بخش های مختلفی مانند دیوان خانه (تالار تخت) زندان مسجد تابستانی و حرمسرا است. برج دیده بانی ارگ کنیا یکی از بهترین نقاط برای تماشای منظره پانورامیک شهر تاریخی خیوه به ویژه در زمان غروب آفتاب است.

مدرسه محمد امین خان

درست روبروی ارگ کنیا مدرسه محمد امین خان قرار دارد که نه تنها بزرگترین مدرسه تاریخی در خیوه بلکه بزرگترین در تمام آسیای مرکزی است. این بنای عظیم دو طبقه با مساحت ۶۲ در ۷۲ متر در اواسط قرن ۱۹ میلادی ساخته شد. مدرسه محمد امین خان زمانی پذیرای صدها دانشجو بود و امروزه اتاق های آن به هتل تبدیل شده و از گردشگران میزبانی می کنند. معماری این مدرسه با کاشی کاری های زیبا گنبدها و بالکن های نوآورانه اش بسیار چشمگیر است.

مناره کالتا

مناره کالتا با ظاهر منحصر به فرد و کاشی کاری های آبی و فیروزه ای درخشانش به نمادی از شهر خیوه تبدیل شده است. این مناره در اواسط قرن ۱۹ آغاز شد اما به دلیل مرگ ناگهانی خان ناتمام ماند. ارتفاع آن ۲۹ متر است در حالی که قرار بود به بیش از دو برابر این مقدار برسد. با این حال کالتا مینور تنها مناره ای در آسیای مرکزی است که تمام سطح آن با کاشی پوشیده شده و همین ویژگی آن را بسیار خاص و دیدنی کرده است.

مقبره پهلوان محمود (پوریای ولی)

مقبره پهلوان محمود قهرمان و شاعر محبوب خیوه که در ایران به نام پوریای ولی شهرت دارد یکی از مقدس ترین مکان ها در خیوه است. این بنا با گنبد فیروزه ای بزرگ و درخشانش از میان سایر بناهای ایچان کالا متمایز است. پس از درگذشت پهلوان محمود در قرن ۱۴ او به عنوان یک قدیس مورد احترام قرار گرفت و مقبره ای برای او ساخته شد که در طول قرون بعدی گسترش یافت و شامل مسجد و خانقاه نیز گردید. کاشی کاری های داخلی مقبره با رنگ های آبی و فیروزه ای خیره کننده است.

مسجد جمعه خیوه

مسجد جمعه خیوه با معماری غیرمعمول و آرام خود یکی از جاذبه های دیدنی شهر است. تاریخ رسمی بنای فعلی به اواخر قرن هجدهم بازمی گردد اما شواهد نشان می دهد که مسجدی در همین مکان از قرن دهم میلادی وجود داشته است. سالن نماز این مسجد فضایی ساده و مستطیل شکل است که سقف آن بر روی ۲۱۳ ستون چوبی حکاکی شده قرار گرفته است. هر ستون طرحی منحصر به فرد دارد که قدمت برخی از آن ها به قرون اولیه بازمی گردد. مناره این مسجد نیز قابل صعود است و چشم اندازی زیبا از شهر را ارائه می دهد.

مناره اسلام خواجه

مناره اسلام خواجه با ارتفاعی نزدیک به ۵۷ متر بلندترین مناره در تمام ازبکستان است و یکی دیگر از نمادهای دیدنی خیوه محسوب می شود. این مناره در اوایل قرن بیستم ساخته شده اما سبک معماری آن با بناهای قدیمی تر شهر هماهنگی دارد. سکوی دیدبانی در ارتفاع ۴۵ متری آن منظره ای وسیع و خیره کننده از ایچان کالا و اطراف آن را فراهم می کند. کاشی کاری های موزاییکی نواری و مسجد همراه آن زیبایی این مجموعه را تکمیل کرده اند.

کاخ تاش-هاولی

کاخ تاش-هاولی به معنی «کاخ حیاط سنگی» یکی از باشکوه ترین بناهای خیوه و اقامتگاه اصلی الله قلی خان در دهه ۱۸۳۰ بود. این کاخ با بخش های مختلفی مانند حرمسرا دیوان خانه و تالار پذیرایی نمونه ای عالی از معماری قرن نوزدهم خیوه است. تاش-هاولی با نقاشی های دیواری رنگارنگ پنجره های مشبک ستون های حکاکی شده و حیاط های داخلی پوشیده از کاشی های آبی در طیف های مختلف بازدیدکنندگان را شگفت زده می کند و نمایی زنده از زندگی دربار خانات خیوه را به نمایش می گذارد.

کارگاه قالی ابریشم خیوه

برای آشنایی با یکی از هنرهای سنتی منطقه بازدید از کارگاه قالی ابریشم خیوه توصیه می شود. این کارگاه با حمایت یونسکو فعالیت می کند و هدف آن حفظ سنت قالی بافی ابریشم و ایجاد شغل برای زنان محلی است. در اینجا می توانید بافندگان را در حین کار مشاهده کنید و از نزدیک با فرآیند تولید قالی از نخ ریسی تا بافت آشنا شوید. قالی های ابریشم خیوه با طرح های گلدار متمایز خود بازتابی از تزئینات کاشی کاری در ایچان کالا هستند و کیفیت بالایی دارند.

مدرسه الله قلی خان

مدرسه الله قلی خان یکی دیگر از مدارس بزرگ و مهم در خیوه است که در اواسط قرن نوزدهم ساخته شد. این بنا با معماری زیبا و متوازن خود یکی از بهترین نمونه های معماری اواخر قرون وسطی در شهر به شمار می رود. مدرسه دارای دو طبقه و ۹۹ حجره است و با کاشی کاری های جسورانه آبی و سفید و ستون ها و قوس های متعدد تزئین شده است. این مدرسه همچنان یکی از نقاط مورد علاقه گردشگران است و بخشی از آن به موزه ای کوچک اختصاص داده شده است.

راهنمای سفر به ازبکستان

سفر به ازبکستان تجربه ای غنی و متفاوت است. برای بازدید از شهرهایی مانند خیوه بهترین زمان فصل های بهار (فروردین تا خرداد) و پاییز (مهر تا آبان) است که هوا معتدل تر است. واحد پول ازبکستان سوم (UZS) است. برای حمل و نقل بین شهری می توانید از قطار استفاده کنید که ارتباط خوبی بین شهرهای اصلی برقرار کرده است. در داخل شهر خیوه به خصوص در ایچان کالا پیاده روی بهترین راه برای گشت و گذار است.

۵ دلیل برای سفر به ازبکستان

۱. تاریخ و معماری خیره کننده جاده ابریشم: بازدید از شهرهای باستانی با بناهای باشکوه.
۲. فرهنگ غنی و مهمان نوازی مردم: آشنایی با سنت ها و مردم خونگرم ازبکستان.
۳. غذاهای لذیذ و متنوع: چشیدن طعم غذاهایی مانند پلو سمبوسه و لاگمن.
۴. صنایع دستی زیبا: خرید سوغاتی هایی مانند قالی سرامیک و پارچه های ابریشمی.
۵. تجربه سفر متمرکز در شهرهایی مانند خیوه: دسترسی آسان به جاذبه ها در یک منطقه محدود.

غذاهای خوش طعم و بی نظیر ازبکستان!

آشپزی ازبکی ترکیبی از طعم ها و سنت های آسیای مرکزی است. پلو (پلوف) مشهورترین غذای ازبکستان است که با برنج گوشت سبزیجات (مانند هویج و پیاز) و گاهی نخود یا کشمش تهیه می شود. سمبوسه (نان های پفکی پر شده با گوشت یا سبزیجات) لاگمن (سوپ نودل با گوشت و سبزیجات) و انواع کباب ها نیز از دیگر غذاهای محبوب هستند. نان های سنتی ازبکی (نان) هم بسیار خوشمزه و متنوع هستند و بخش مهمی از هر وعده غذایی را تشکیل می دهند.

خیوه کجاست؟

خیوه شهری تاریخی در کشور ازبکستان در منطقه خوارزم و در مسیر باستانی جاده ابریشم واقع شده است. این شهر در نزدیکی مرز با ترکمنستان قرار دارد و به دلیل بخش تاریخی محصور خود ایچان کالا شهرت جهانی دارد.

آیا خیوه پایتخت گردشگری جهان اسلام در سال ۲۰۲۴ است؟

بله شهر خیوه توسط سازمان همکاری اسلامی (OIC) به عنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام برای سال ۲۰۲۴ انتخاب شده است. این عنوان اهمیت فرهنگی و تاریخی این شهر را در جهان اسلام برجسته می کند.