تروئیکا در مسیر تقابل؛ ایران و شورای حکام آژانس به دوئل می روند!

خبرگزاری نتکانف- مریم خرمائی: «راستی آزمایی و نظارت بر اجرای تعهدات هسته ای ایران در برجام ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد و همچنین اجرای موافقت نامه پادمانی ان پی تی با ایران»؛ این دو موضوع ازجمله مواردی است که در جلسه فصلی نشست شورای حکام آژانس بررسی خواهد شد.

این نشست از چهارشنبه تا جمعه در ساختمان مرکز بین المللی وین و به فاصله یک هفته بعد از سفر مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران برگزار می شود- سفری که رافائل گروسی آن را «با درک شرایط حساس منطقه و با این رسالت کامل پذیرفت که موفق باشد».

نشست شورای حکام؛ مهم تر از همیشه

 در این دور از نشست شورای حکام تروئیکا از آژانس می خواهد گزارش جامعی را درباره فعالیت های هسته ای ایران منتشر کند که در آن جزئیات بیشتری با تمرکز بر ادعای کشف ذرات اورانیوم در سه مکان اعلام نشده ارائه شود

به طور طبیعی از زمان اجرای برجام آژانس هر سه ماه یک بار به شورای حکام و هر شش ماه یک بار به شورای امنیت سازمان ملل گزارش هایی را در دو بخش ارائه می دهد.

یک بخش از این گزارش ها پادمانی و مربوط به نظارت ها اعم از دوربین ها و بازرسی هایی است که انجام می شود؛ بخش دوم هم ویژه برجام و تحت عنوان قطعنامه ۲۲۳۱ در دستور کار است که انطباق و عدم انطباق با برجام را بررسی می کند.

 در این دور از نشست شورای حکام تروئیکای اروپایی طرف برجام (انگلیس آلمان و فرانسه) علاوه بر گزارش فصلی خواستار این است که آژانس گزارش جامعی را درباره فعالیت های هسته ای ایران منتشر کند که در آن جزئیات بیشتری با تمرکز بر ادعای کشف ذرات اورانیوم در سه مکان اعلام نشده در ایران ارائه شود.

دو نکته که درباره قطعنامه احتمالی باید بدانیم

*این گزارش جامع قرار است مبنای تروئیکا برای برخورد های آتی با ایران قرار بگیرد.

*ادعا می شود که آمریکا نقشی در ارائه این قطعنامه ندارد اما در صورت ارائه از آن حمایت خواهد کرد.

گروسی؛ مأمور و معذور!

به رغم بازدیدی که گروسی از سایت های «فردو» و «نطنز» داشت همچنان در خصوص «بازرسی های سرزده» و «خارج از چارچوب ان پی تی» بدون هیچ پیشرفتی با آژانس در خانه اول هستیم

«نظارت» و «ان پی تی» کلیدواژه هایی بود که مدیرکل آژانس در گفتگو های مطبوعاتی قبل و حین سفر به ایران روی آنها تأکید فراوان داشت به ویژه آنجاکه در تاریخ ۲۴ آبان در نشست خبری با «محمد اسلامی» رئیس سازمان انرژی اتمی ایران خطاب به خبرنگاران مدعی شد: «بخشی از معاهده ان پی تی درباره بازرسی برنامه هسته ای کشورهاست و این طور نیست که وقتی کشوری تحت بازرسی آژانس قرار گرفت ما باید برای این کار به او جایزه بدهیم.»

او حتی به طور ضمنی برای مبرا کردن خود از این اتهام که از چارچوب فنی آژانس خارج شده و به اصطلاح «سیاسی کاری» می کند همکاری های فنی را در اولویت دوم بعد از بازرسی قرار داد.

نکته:

بازرسی با آن غلظتی که مدیرکل آژانس می گوید فقط در قالب پروتکل الحاقی ان پی تی قابل اجرا است و شامل آن نوع از بازرسی های سرزده به هر مکانی می شود که آژانس صلاح بداند ازجمله بازرسی از اماکنی که در آنها فعالیت های ازپیش اعلام نشده انجام شده است.

اشکال کار:

ایران پروتکل الحاقی را به دلیل خروج آمریکا از برجام تعلیق و از چرخه اجرا خارج کرده است و برای همین بازرسی با آن غلظتی که گروسی می گوید عملاً غیرممکن است.

برای همین دو روز بعد از موضع گیری گروسی درباره بازرسی ها «سیدعباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران در یک برنامه ویژه خبری پاسخ ادعا های او را داد و گفت: «آژانس نهاد فنی است و حق ندارد وارد حوزه سیاسی شود. ما عضو متحد ان پی تی هستیم؛ اما در چارچوب برجام تعهداتمان متوقف شده است. ما کمال حسن نیت را نشان دادیم و پله پله تعهدات را کاهش دادیم؛ بنابراین در چارچوب برجام تعهدی به آژانس نداریم.»

با این اوصاف به نظر می آید که به رغم بازدیدی که گروسی در ادامه سفر دوروزه به ایران از سایت های «فردو» و «نطنز» داشت همچنان در خصوص «بازرسی های سرزده» و «خارج از چارچوب ان پی تی» بدون هیچ پیشرفتی با آژانس در خانه اول هستیم.

بااین حال در نشست قبلی شورای حکام گروسی گفته بود که برنامه ای برای انتشار گزارش جامع (مورد توقع تروئیکا) ندارد چراکه قبلاً ارزیابی جامعی درباره این مکان های (ادعایی) داشته و اساساً رویکردش این است که چشم اندازی از یک اقدام تنبیهی در مقطعی در آینده نداشته باشد.

از آن گذشته او در جدیدترین گزارش خود که همین چند ساعت پیش منتشر شد به طور ضمنی سفر هفته گذشته به ایران را سودمند ارزیابی کرده است؛ چراکه ظاهراً تهران به شرط عدم تصویب قطعنامه با تعیین سقف ۱۸۵ کیلوگرم برای ذخایر اورانیوم غنی شده خود با خلوص ۶۰ درصد موافقت کرده ومی گوید مجوز حضور چهار بازرس باتجربه آژانس را هم بررسی می کند.

یک برهه خطرناک

تروئیکا می خواهد در مواجهه با سیاستمدار جمهوری خواه و دمدمی مزاجی که قرار است تا دو ماه دیگر سکان دار کاخ سفید شود؛ نبض تحولات را به دست بگیرد و رندانه شرایط خود را به او تحمیل کند

در سفر گروسی به ایران آنچه بیش از همه خودنمایی کرد این بود که او و مقام های ایرانی روی یک نکته بیش از همه اتفاق نظر داشتند: اینکه وضعیت قرمز است.

مدیرکل آژانس قبل از انجام این سفر گفته بود: «ایران توجه کند که وضعیت بین المللی به شدت در حال متشنج شدن است و امکان مانور در موضوع هسته ای رو به کاهش.»

بعد هم که به ایران آمد در چشم دوربین ها نگاه کرد و گفت: «بحرانی وجود دارد و تهران در مرکز این تنش است و باید راه حلی پیدا کنیم.»

در مقابل او یک روز بعد از ترک ایران در شامگاه ۲۶ آبان به وقت تهران از عباس عراقچی جواب گرفت که «فرصت زیادی برای دیپلماسی باقی نمانده و این فرصت محدود است. اگر تا قبل از انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ نتکانف ۱۴۰۴) مذاکرات برای توافق جدید انجام نشود با یک شرایط بحرانی مواجه خواهیم شد.»

بعد هم عراقچی مثل کسی که حریف بطلبد از احتمال اینکه کشور های اروپایی بخواهند در یک سال باقی مانده سراغ «اسنپ بک» بروند و «مکانیسم ماشه» را فعال کنند صحبت به میان آورد – مکانیسمی که امکان بازگشت فوری و خودکار تحریم های سازمان ملل علیه ایران را فراهم می کند.

به نظر می آید که ایران و شورای حکام خود را برای انجام یک دوئل سرنوشت ساز آماده می کنند حال آنکه غرب پیشتر هم مسیر تقابل را آزموده و می داند که دست کم در مواجهه با تهران اجبار و ارعاب راهگشا نیست.

غرب بین گزینه پیشنهادی وزیر خارجه که می گوید «به شرط تعهد متقابل به همکاری ادامه می دهیم» و گزینه سخنگوی وزارت خارجه مبنی بر اینکه «به هر چه برای دفاع از ایران لازم باشد مجهز می شویم»؛ حق انتخاب دارد

اینکه چرا اروپا رفتار سنتی در قبال ایران را کنار گذاشته و روی اسب بازنده دولت دموکرات بایدن شرط بندی می کند شاید ریشه در ترسی داشته باشد که ناشی از عدم قطعیت درباره نوع تعامل با واشنگتن در دولت دوم ترامپ است. به احتمال زیاد تروئیکا می خواهد در مواجهه با سیاستمدار جمهوری خواه و دمدمی مزاجی که قرار است تا دو ماه دیگر سکان دار کاخ سفید شود؛ نبض تحولات را به دست بگیرد و رندانه شرایط خود را به او تحمیل کند. 

بااین همه تهران نمی تواند سرنوشت خود را به ترس های اروپا گره بزند و قرار را بر این گذاشته که متناسب با اقدام طرف مقابل درجا واکنش نشان دهد و این را محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی به صراحت با این جمله بیان کرد: «همین که قطعنامه احتمالی شورای حکام قرائت شود و بخواهند رأی گیری کنند تا جوهر رأی آنها نخشکیده اقدام خود را به صورت قاطع انجام می دهیم.»

همچنان جای امیدواری است که با توجه به گزارش اخیر گروسی تروئیکا از صدور قطعنامه علیه ایران منصرف شود اما اگر بخواهد تخته گاز به سمت تشدید تنش برود قطعاً تهران هم در یک سال پیش رو با گزینه هایی چون نصب سانتریفیوژهای پیشرفته گرفته تا خروج از ان پی تی بازی می کند.

مسیر آینده همکاری های ایران و آژانس روشن است و غرب بین گزینه پیشنهادی وزیر خارجه که می گوید «به شرط تعهد متقابل به همکاری ادامه می دهیم» و گزینه سخنگوی وزارت خارجه مبنی بر اینکه «به هر چه برای دفاع از ایران لازم باشد مجهز می شویم»؛ حق انتخاب دارد.