9 اردیبهشت در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

در این تقویم وقایع و رویدادهای مهم تاریخی مرتبط با علم و فناوری را مرور خواهیم کرد.

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری نتکانف، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری ها، کشف ها و حتی زادروزها و درگذشت های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز 9 اردیبهشت برابر 28 آوریل را ورق می زنیم.

***

مکانیک موجی شرودینگر

28 آوریل 1926 میلادی برابر با 9 اردیبهشت 1305 خورشیدی، اروین شرودینگر، فیزیکدان هسته ای اتریشی در نامه ای که برای آلبرت اینشتین فرستاد اصطلاح مکانیک موجی را ابداع کرد. این اصطلاح به شاخه تازه در حال ظهور فیزیک اطلاق می شد که رفتار ذرات زیراتمی را براساس توصیف ریاضی و بر حسب حرکت موج تفسیر می کند. مکانیک موجی به ما می گوید که انرژی الکترون کوانتیزه می شود و این انرژی با افزایش عدد کوانتومی افزایش می یابد و سطح انرژی گسترده تر می شود.

فرانسیس بیلی

28 آوریل 1774 میلادی برابر با 9 اردیبهشت 1153 خورشیدی، فرانسیس بیلی، اخترشناس انگلیسی به دنیا آمد. بیلی طی خورشیدگرفتگی حلقوی 15 می 1836 اثر نوری شگفت انگیز حلقه الماس را توصیف کرد که در بزرگداشتش به دانه های تسبیح بیلی هم معروف است. حلقه الماس، پدیده ای است که درست لحظاتی پیش و پس از خورشیدگرفتگی کلی به صورت پرتوِ نوری از خورشید از کنار لبه قرص تاریک ماه دیده می شود. این پدیده به دلیل نوری است که ازطریق ویژگی های سطحی نامنظم ماه می تابد. درواقع، ماه طی خورشیدگرفتگی کلی، خورشید را می پوشاند اما توپوگرافی ناهموار کره ماه اجازه می دهد تا دانه های الماس مانند نور خورشید در برخی نقاط بتابد و در برخی دیگر نه.

هرتا مارکس آیرتون

28 آوریل 1854 میلادی برابر با 9 اردیبهشت 1233 خورشیدی، فیبی سارا هرتا مارکس آیرتون، مهندس برق، مخترع و ریاضیدان انگلیسی به دنیا آمد. آریتون نوعی فشارسنج (دستگاهی که ضربان نبض را ترسیم می کند)، ابزار تقسیم کننده خط (ابزاری برای تقسیم خط به تعداد معینی از قسمت های مساوی) و یک فن ضدگاز (فلاپر) را اختراع کرد که طی جنگ جهانی اول از آن استفاده شد. او کارش را در کنار ویلیام آیرتون آغاز کرد که در سال 1884 به ازدواج آن دو منجر شد. هرتا با توجه به علاقه همسرش به آزمایش های قوس الکتریکی، طرح هایی را ارایه کرد که چراغ های قوس را آرام تر و قابل اطمینان تر می کرد. او در سال 1902 قوس الکتریکی را معرفی کرد. آیرتون به دلیل زن بودن از دریافت مدرک از دانشگاه کمبریج محروم شد. اما او اولین زنی بود که به عضویت موسسه مهندسین برق درآمد. زن بعدی که در این موسسه پذیرفته شد دوروتی اسمیت در سال 1958 بود. آیرتون همچنین اولین زنی بود که برنده مدال هیوز، جایزه انجمن سلطنتی شد که در سال 1906 به افتخار تحقیقاتش درباره حرکت امواج در شن و آب و کارهایش روی قوس الکتریکی به او اعطا شد.

یان اچ. اورت

28 آوریل 1900 میلادی برابر با 9 اردیبهشت 1279 خورشیدی، یان هندریک اورت، فیزیکدان و اخترشناس هلندی و یکی از مهم ترین چهره ها در تلاش های قرن بیستم برای درک ماهیت کهکشان راه شیری به دنیا آمد. اورت موفق شد چرخش کهکشان راه شیری را اندازه گیری کند. او همچنین فرضیه «ابر اورت» را مطرح کرد که نام مکانی است که بسیاری از دنباله دار ها از آن سرچشمه می گیرند و در فاصله 50هزار واحد نجومی معادل حدود یک سال نوری از خورشید قرار دارد. سال 1927 اورت حرکات ستارگان دور را بررسی و شواهدی برای چرخش دیفرانسیل یافت و نظریه ریاضی ساختار کهکشانی را پایه گذاری کرد. پس از جنگ جهانی دوم، او گروهی هلندی را رهبری کرد که از خط 21 سانتی متری برای نقشه برداری گاز هیدروژن در کهکشان استفاده کردند. به تابش الکترومغناطیسی خطوط طیفی حاصل از تغییر حالت در اتم خنثی هیدروژن، خط 21 سانتی متری یا خط هیدروژن گفته می شود.