نباید اجازه دستکاری افکار عمومی را داد

مسیله انتخابات با افکاری عمومی پیوند می خورد و افکار عمومی هم امکان دستکاری، سوگیری و جهت گیری غیرواقعی دارد، می شود با سرمایه گذاری روی افکار عمومی آن را جهت داد. انتخابات از جهتی کمک می کند تا مطالبات واقعی مردم شنیده شود و از طرف دیگر ممکن است همین مطالبات جهت گیری های غیرواقعی پیدا کند، بنابراین تیغ دو دم است و خود این نیازمند برنامه ریزی و طراحی است که در عین اینکه منافع مشارکت انتخاباتی محقق شود ما از آن آسیب ها و مشکلاتی که ممکن است داشته باشیم، به دور بمانیم. 

به گزارش نتکانف، جوان آنلاین نوشت: در شرایطی که به انتخابات مجلس شورای اسلامی نزدیک می شویم و بخش های زیادی از جامعه در گیرودار مسایل مربوط به انتخابات در حال بررسی افراد و شرایط شرکت در این عمل جمعی هستند، یکی از مسایل جالب توجه تاثیر انتخابات بر زندگی جمعی افراد در کشور است؛ اتفاقی که خود بخشی از زیست جمعی افراد در کشور ما محسوب می شود، تاثیرات متفاوتی را در جامعه ایرانی ایجاد می کند که خود می تواند سرآغاز اتفاقات زیادی در زندگی جمعی ایرانیان باشد. «جوان» به منظور بررسی تاثیرات انتخابات بر جامعه به سراغ میثم مهدیار، جامعه شناس رفته است. 

از دیدگاه جامعه شناسی انتخابات چه تاثیری در جامعه دارد و شرکت در آن چه ضرورتی برای افراد یک جامعه می تواند داشته باشد؟

در ابتدا باید توجه داشت که شاید مهم ترین قوای حاکمیتی قوه مقننه است که تصمیم گیری هایی که در آن انجام می شود و سرنوشت جامعه را تعیین می کند، قوانینی که توسط افراد منتخب تصویب می شوند، می تواند آینده یک جامعه را تغییر دهد و به هر حال انتخابات مجلس از این جهت حایز اهمیت است. 

از طرف دیگر ماجرا، اینکه مردم احساس کنند می توانند کارگزارانشان را انتخاب کنند چه تاثیری بر جامعه دارد و چنین جامعه ای چه تفاوتی با جامعه شاهنشاهی یا دیکتاتوری دارد که در آن مردم حق انتخاب ندارند؟

این مسیله دو وجه دارد. مسیله احساس مشارکت و اینکه نماینده ای که انتخاب می کنند نمایندگی آن ها را انجام می دهد، یک بخش ماجراست، ولی بخش دیگر این است که هرکسی احساس کند انتخابی که انجام می دهد در سرنوشت و منافع فردی خود مفید و موثر است و این احساس قطعاً موجب تمایل بیشتر می شود و بر این اساس افراد احساس بهتری برای حضور پیدا می کنند، منتها از طرف دیگر نماینده باید بتواند منافع عمومی و جمعی مردم را نیز نمایندگی کند، نه اینکه صرفاً به دنبال منافع کوتاه مدت ذینفعانی باشند که به او رای می دهند، کما اینکه ما خیلی از جاها شاهد بوده ایم مثلاً در خیلی از شهرستان ها بسیاری از نمایندگان به دنبال منافع محلی خود هستند و پیگیری می کنند تا منافع حوزه انتخابیه خود را تامین کنند، منافعی که حتی ممکن است در بلندمدت با منافع فردی یا حوزه انتخابیه ای که نمایندگی آن را برعهده دارد، در تضاد باشد یا برخلاف منافع جمعی و ملی بلند مدت کشور باشد. 

در بسیاری از شهرها نمایندگان برای منافع محلی خود پیگیری می کنند که سد بزنند، کارخانه راه اندازی کنند و مواردی از این دست را انجام دهند، ولی وقتی این منافع محلی فارغ از منافع ملی و جمعی بلندمدت نگاه می شود، ممکن است در آینده نه چندان دور به ضرر منافع ملی و حتی همان محل باشد، مثلاً در جایی مثل کویر فلات مرکزی که ما با بحران آب مواجه هستیم، نماینده پیگیری می کند که کارخانه ذوب آهن یا فولاد تاسیس کنند یا در جاهایی پتروشیمی تاسیس شده و بعد از یکی، دو سال مشخص شده به جهت اقتصادی اینجا صرفه نداشته و هر چند تعدادی شغل برای مردم محلی درست کرده اند، ولی در بلندمدت صرفه نداشته و وقتی دچار مشکلات شد، دولت مجبور شده آنجا را خصوصی سازی کند و طرف خصوصی هم آمده تعدیل نیرو انجام داده و همه این ها مشکلاتی را ایجاد کرده است. 

جامعه وقتی با این تناقض روبه رو می شود که به فردی رای داده که قول هایش حتی اگر عمل شود، به نفع جامعه نیست چه تاثیری می پذیرد؟ طبیعتاً باید منتظر باشیم عده ای از افراد با دیدن چنین چیزی از حضور در انتخابات دلسرد شوند. 

مسیله این است که باید آن احساس مشارکت یک احساس مشارکت ملی باشد، نه فقط احساس مشارکت محلی مثلاً نباید احساس شود یک نماینده ای فقط مطالبات ما را خوب پیش می برد، بلکه افراد باید این ارزیابی را داشته باشند که این مطالبات محلی چه نسبتی با مطالبات ملی دارد و چقدر به منافع جمعی، ملی و بلندمدت کمک می کند؛ یعنی صرفاً این احساس رضایت کفایت نمی کند، بلکه این احساس رضایت باید در یک بافت ملی و در یک فضای عمومی بزرگ تری ایجاد شود تا پایدار باشد، نه اینکه یک نسلی از نماینده خوشحال باشند، ولی نسل های آتی همان نسل های خوشحال از این مطالباتی که پیگیری شده آسیب ببینند. 

چطور باید چنین چیزی توسط جامعه فهم شود؟ بالاخره انتخابات ما منطقه ای و شهری است و مطالبات مخصوص همان منطقه است. این مسیله ای که شما می فرمایید نیاز به توجه وسیع تری نسبت به کلیت محل زندگی دارد. 

بله به همین دلیل حاکمیت باید تلاش کند هم از نظر عینی و هم از نظر ذهنی ملاک های انتخاب یک نماینده ملی و نه نماینده ای که فقط منافع محلی و شخصی را نمایندگی می کند، تبیین کند تا بتواند منافع ملی را در مسیر انتخاب قرار بدهیم. 

انتخابات در کشور ما چیز جدیدی نیست، ولی در مجموع تجربه ای مربوط به عصر حاضر است، نوع برخورد جامعه ما نسبت به این مسیله چگونه است؟

مسیله انتخابات با افکاری عمومی پیوند می خورد و افکار عمومی هم امکان دستکاری، سوگیری و جهت گیری غیرواقعی دارد، می شود با سرمایه گذاری روی افکار عمومی آن را جهت داد. انتخابات از جهتی کمک می کند تا مطالبات واقعی مردم شنیده شود و از طرف دیگر ممکن است همین مطالبات جهت گیری های غیرواقعی پیدا کند، بنابراین تیغ دو دم است و خود این نیازمند برنامه ریزی و طراحی است که در عین اینکه منافع مشارکت انتخاباتی محقق شود ما از آن آسیب ها و مشکلاتی که ممکن است داشته باشیم، به دور بمانیم. 

با توجه به اینکه انتخابات مسیله ای مردمی است آیا در کشورهایی که بیشتر از ما انتخابات برگزار کرده اند، تاثیرات آن ها از تبلیغات سوگیرانه کمتر بوده است؟

اتفاقاً ممکن است برعکس هم باشد، شاید تا یک دهه قبل انتخابات بیشتر عمق مطالبات واقعی مردم را نمایندگی می کرد، ولی در یک دهه گذشته که مسیله دستکاری افکار عمومی با تکنولوژی های جدید و سرمایه گذاری ها خیلی پیشرفت کرده، تکنیک ها و لشکرها رسانه ای ظهور و بروز کرده اند، این تکنیک های جدید اقناع و اثرگذاری از سلبریتی ها گرفته تا میکروسلبریتی ها و ترندها و همچنین تحلیل هایی که بر اساس کلان داده ها اتفاق می افتد، طرح مطالبات واقعی مردم را سخت کرده و بعضی از مواقع یک دفعه یک موضوع بی اهمیتی تبدیل به یک موضوع اصلی می شود و موجب می شود جنبه های اصلی ماجرا کمتر مورد توجه قرار بگیرد.

پایان خبر نتکانف